Słownik

Słownik o tematyce technologii wody i ścieków

Absolutna filtracja

Mikronowy współczynnik zakresu filtracji. Oznacza on, że każda cząsteczka większa niż specyficzna wielkość zostanie zatrzymana na filtrze.

Absorpcja

Proces, w którym ciało stale pochłania inne cząsteczki do swego wnętrza-struktury.

Adsorpcja

Separacja cieczy, gazów, koloidów lub substancji zawieszonej z medium poprzez przyleganie do powierzchni lub porów substancji stałej.

Agresywna woda

Woda miękka i kwaśna, która może powodować korozje w rurociągach i innych urządzeniach hydraulicznych.

Agresywność wody, korozyjność wody

Właściwość wody wywołana jej składem chemicznym, powodująca niszczenie skał, betonów, konstrukcji metalowych pozostających z nią w kontakcie. Niektórzy badacze a. w. rozumieją jako niszczenie skał i betonów, korozyjność natomiast jako niszczenie konstrukcji metalowych. Badacze zachodni zawężają niekiedy pojęcie a. w. jedynie do niszczenia skał węglanowych. A. w. powoduje nieodwracalne zmiany ośrodka skalnego, ługowanie i zmienia chemizm wód. Najczęściej mamy do czynienia z wodami o agresywności ługującej (zawierające poniżej 90 mg CaCO3/dm3), agresywności węglanowej (zawierające ponad 4 mg CO2/dm3), agresywności magnezowej (zawierające ponad 1000 mg Mg/dm3), agresywności siarczanowej (zawierające ponad 250 mg SO4/dm3), agresywności amonowej (zawierające ponad 15 mg N-NH4/dm3) oraz występującej przy pH wody poniżej 7 agresywności kwasowej. Agresywnie działają też wody typu Na-Cl o stężeniu przekraczającym 1000 mg/dm3 oraz w stosunku do żeliwnych rur, wody bogate w tlen. [Słownik hydrogeologiczny, PIG 2002, Warszawa]o

  Akratopegi

Wody podziemne o mineralizacji ogólnej do 1000 mg/dm3 i temperaturze poniżej 20°C. [Słownik hydrogeologiczny, PIG 2002, Warszawa]

Analiza chemiczna wody

Badanie składu chemicznego substancji występujących w wodach lub wynik takiego badania analiza jakościowa oraz ich stężeń analiza ilościowa. W badaniach rutynowych wykonywanych dla oceny jakości wody, oznacza się najczęściej stężenia poszczególnych pierwiastków (lub jonów), podając wynik przeliczony na formę najczęściej występującego w wodzie. Wyniki podawane są w mg/dm3 lub w mval/dm3. A. ch. w. może obejmować zarówno badania stężeń makroskładników jak i mikroskładników. [Słownik hydrogeologiczny, PIG 2002, Warszawa]

 Analiza fizyko-chemiczna wody, analiza fizyczno-chemiczna wody

Badanie (lub wynik badania) składu chemicznego substancji występujących w wodzie oraz cech fizycznych i chemicznych wody. W standardowych a. 

F.-ch. wód podziemnych oznacza się stężenia wybranych gazów, makro i mikroskładników oraz przynajmniej część z następujących cech: agresywność, przewodność elektrolityczną właściwą, temperaturę, radoczynność (woda radoczynna), twardość, mineralizację i suchą pozostałość wód. [Słownik hydrogeologiczny, PIG 2002, Warszawa]

Analiza wody

Oznacza zarówno czynność jak i wynik przeprowadzonych badań – określania składu chemicznego, cech fizycznych, organoleptycznych i bakteriologicznych wody. Podczas analizowania wody bada się substancje występujące w wodzie. Samej wody dotyczy jedynie ocena składu izotopowego i temperatury. Pojęcie A. w. rozszerzone przymiotnikowo określać może zakres badań (analiza chemiczna wody, analiza fizyko-chemiczna wody, analiza bakteriologiczna wody, analiza organoleptyczna wody), lub szczegółowość badań (analiza ilościowa, analiza jakościowa, analiza szczegółowa, analiza pełna, analiza przybliżona, analiza wskaźnikowa), miejsce przeprowadzonych badań (analiza polowa, analiza terenowa, analiza laboratoryjna), lub zastosowaną metodę badań. [Słownik hydrogeologiczny, PIG 2002, Warszawa].

Anomalia hydrogeochemiczna

Lokalne odstępstwo chemizmu wód podziemnych od tła hydrogeochemicznego. Jeśli stężenia w obrębie anomalii są niższe niż dolna granica tła hydrogeochemicznego, mówimy o a. h. ujemnej. Jeśli natomiast stężenia przekraczają górną granicę tła hydrogeochemicznego, mówimy o a. h. dodatniej. Zależnie od przestrzennej formy występowania rozróżniamy a. h. punktowe, liniowe i strefowe (w tym regionalne). Ze względu na genezę wyróżnia się a. h. naturalne (dzielą się na syngenetyczne i epigenetyczne) i a. h. antropogeniczne. Jako a. h. uznaje się również odstępstwo od występujących powszechnie trendów wzrostu mineralizacji ód podziemnych wraz z głębokością. [Słownik hydrogeologiczny, PIG 2002, Warszawa].

Aktywny(aktywowany) węgiel

Węgiel aktywny jest porowatym ciałem stałym w formie proszku, wytłoczek lub granulek, produkowanym z wszelkiego rodzaju materiałów o wysokiej zawartości węglowej, np. drewna, skorup orzechów, odpadów węglowodorowych, torfu, węgla brunatnego, bitumicznego i antracytowego. Jest to najczęściej używane medium adsorpcyjne, powstające poprzez ogrzewanie substancji węglowych lub zasad celulozowych w warunkach braku powietrza..

Aktywny osad

Proces biologiczny zależny od dostępu tlenu, w wyniku którego rozpuszczalna substancja organiczna jest przekształcana do organicznej substancji stałej (biomasy) usuwanej w wyniku działania sił grawitacji lub podczas filtracji.

Aktywne grupy

Mocno związane jony przyczepione do złoża wymieniacza jonowego. Każda grupa aktywna musi mieć zawsze jon-odpowiednik o przeciwnym ładunku w swoim sąsiedztwie

Algi

Jedno- lub wielokomórkowe organizmy występujące powszechnie w wodach powierzchniowych. Produkują one własne substancje odżywcze w procesie fotosyntezy. Grupa alg jest podzielona na algi zielone i algi niebieskie. Niebieskie mogą być niebezpieczne dla zdrowia człowieka. Nadmierny wzrost alg może powodować nieprzyjemny smak i zapach wody. Rozkład alg zmniejsza dostęp tlenu w wodzie.

Anoda

Miejsce w procesie elektrolizy, gdzie metal wchodzi do roztworu jako kation pozostawiając za sobą ekwiwalent elektronów do przekształcenia w elektrodę o przeciwnym ładunku - katodę.

Aromatyczne

Typ węglowodorów o strukturze pierścieniowej, takie jak benzen lub toluen. Znajdują się np. w benzynie.

Atom

Najmniejsza jednostka materii, tworząca cząsteczki.

Atomowa liczba

Liczba rozróżniająca każdy związek chemiczny, równa liczbie protonów w jądrze każdego z atomów.

Wsteczne płukanie

Przepływ wody w medium w kierunku przeciwnym do normalnego. Przepływ jest często zawracany w systemach oczyszczania złoża, jeśli woda jest mocno zanieczyszczona.

Bakteria

Mikroskopijnie mały organizm jednocząsteczkowy, rozmnażający się przez podział komórkowy.

Bakterie fakultatywne

Bakterie mogące żyć w warunkach tlenowych lub beztlenowych.

Bakteryjne zanieczyszczenie wody

Obecność niechcianych bakterii w wodzie.

Balneologia

Dział medycyny, nauka zajmująca się badaniem właściwości leczniczych wód podziemnych i borowin oraz zastosowaniem ich w lecznictwie wg PN-77/G 01300. [Słownik hydrogeologiczny, PIG 2002, Warszawa]

Balneoterapia

Dział medycyny zajmujący się leczeniem różnych schorzeń i rehabilitacją- przywracaniu choremu sprawności fizycznej przy zastosowaniu wód leczniczych, gazów naturalnych lub naturalnych mułów organicznych – peloterapia. [Słownik hydrogeologiczny, PIG 2002, Warszawa]

 Bilans wodnogospodarczy, bilans wody

Specjalistyczne opracowanie analityczno-rachunkowe wykonane dla określonego (zdefiniowanego) obszaru i obejmujące ilościowe i jakościowe porównanie zasobów wód powierzchniowych i podziemnych z potrzebami użytkowników korzystających (ubiegających się o prawo korzystania) z tych zasobów, uwzględniające oddziaływania obiektów hydrotechnicznych oraz wymagania ochrony środowiska. Najogólniej b. w. jest zestawieniem potrzeb zdefiniowanego obszaru i możliwości ich zaspokojenia z istniejących zasobów. Celami takiego bilansowania są: ocena stanu użytkowania zasobów wodnych jednostki bilansowej, oraz możliwości zaspokojenia potrzeb użytkowników i ograniczenia użytkowań dla minimalizacji skutków, a także tworzenie podstaw dla określenia warunków korzystania z wód i koncepcji zagospodarowania zasobów wodnych. [Słownik hydrogeologiczny, PIG 2002, Warszawa].

Biodegradacja całkowita

Biodegradacja prowadząca do pełnej mineralizacji substancji organicznej. Biodegradacja, Mineralizacja (substancji organicznej). [Słownik hydrogeologiczny, PIG 2002, Warszawa]

Biodegradacja, rozkład biochemiczny; *dekompozycja

Biochemiczny rozkład związków organicznych na prostsze składniki, ewentualnie aż do form mineralnych. B. jest podstawowym procesem samooczyszczania się wód zarówno powierzchniowych jak i podziemnych. B. przebiega intensywniej i pełniej w warunkach tlenowych niż w beztlenowych. [Słownik hydrogeologiczny, PIG 2002, Warszawa].

 Borowina

1.  Torf używany do kąpieli leczniczych, okładów i tamponów; stosowana w leczeniu gośćca, chorób kobiecych i niektórych chorób narządów wewnętrznych [www.encyklopedia.pwn.pl]

2.  Borowina to rodzaj torfu występującego powierzchniowo. Ma szerokie zastosowanie w tzw. zabiegach bodźcowych, przy leczeniu schorzeń reumatycznych. Czynnikami leczniczymi zawartymi w borowinie są ciała estrogenne, kwasy huminowe, białka i garbniki. W trakcie zabiegu następuje wyciąganie z organizmu toksycznych czynników przemiany materii i innych szkodliwych związków, a w ich miejsce odbywa się wprowadzanie czynników działających korzystnie, np. hormonów. [www.ubz.pl]

Butelkowana naturalna woda mineralna, *woda stołowa

Woda butelkowana produkowana z wody podziemnej wydobywanej bezpośrednio ze źródła lub ujęcia wierconego, charakteryzująca się stałością składu chemicznego, obecnością pierwiastków śladowych, czystością bakteriologiczną, stężeniem soli mineralnych co najmniej 0,2 g/dm3. Wyróżnia się b. n. w. m. z naturalną zawartością dwutlenku węgla (minimalna zawartość 2,0 g/dm3), niegazowaną i sztucznie nasycaną dwutlenkiem węgla. Wymagania i dopuszczalne stężenie podstawowych substancji chemicznych określa BN-90/9567-08. [Słownik hydrogeologiczny, PIG 2002, Warszawa].

Bioakumulacja

Wzrost stężenia związków w żywych organizmach w wyniku pobierania zanieczyszczonej wody, powietrza, pożywienia przy wolnym metabolizmie i wydalaniu.

Biocyd

Związek chemiczny toksyczny dla mikroorganizmów. Są one często używane do eliminowania bakterii i innych mikroorganizmów z wody.

Biodegradowalne zanieczyszczenia

Zanieczyszczenia, które rozkładają się w naturalnych warunkach.

Biofilm

Populacja rożnych mikroorganizmów, zamknięta w warstwie szlamu i wydalin, przyczepiona do powierzchni.

Biologicznie aktywowany węgiel

Węgiel aktywowany, który stymuluje aktywny wzrost mikroorganizmów w celu rozłożenia zanieczyszczeń organicznych adsorbowanych na jego powierzchni i w porach.

Biologiczne utlenianie

Rozkład substancji przez mikroorganizmy w procesie utleniania.

Biologiczne zanieczyszczenia

Żyjące organizmy takie jak wirusy, bakterie, grzyby, oraz antygeny ssaków i ptaków; mogą być groźne dla zdrowia człowieka.

Biologiczne Zapotrzebowanie na Tlen (BZT, BOD)

Ilość tlenu (w mg/L) potrzebna do rozkładu materii organicznej przez mikroorganizmy w warunkach laboratoryjnych. Używana do określania zanieczyszczenia wody materią organiczną.

Bufor

Substancja, która reaguje z wodorem lub jonami hydroksylowymi w roztworze, aby zapobiegać zmianom pH.

BZT5

Ilość rozpuszczonego tlenu zużytego w czasie 5 dni przez bakterie przeprowadzające rozkład materii organicznej w wodzie.

BTEX  jest akronimem dla benzenu , toluenu , etylobenzenu i ksylenów. Związki te to tylko niektóre z lotnych związków organicznych (VOC) znajdują się w ropie naftowej pochodnych takich jak paliwa (benzyna) toluen , etylobenzen i ksylen , mają szkodliwy wpływ na ośrodkowy układ nerwowy.

Chłodnie kominowe, wentylatorowe.

Chłodnia kominowa  jest to rodzaj chłodni, w której przepływ powietrza jest wywołany przez różnicę ciężarów właściwych powietrza otoczenia i powietrza wewnątrz komina chłodni nazywana też chłodnią o ciągu naturalnym stałym, zmienna temperaturowa w zależności od tem. otoczenia. 
  Chłodnie atmosferyczne z ciągiem naturalnym lub sztucznym stanowią obecnie najbardziej rozpowszechnione urządzenia do chłodzenia wody w obiegu zamkniętym o dużych objętościach zładu wody chłodzącej. Proces chłodzenia wody obiegowej w chłodni kominowej jest procesem chłodzenia przez odparowanie, w znacznie mniejszym stopniu procesem wymiany ciepła przez konwekcję i promieniowanie. 
  Chłodzenie poprzez wymianę masy pociąga za sobą w sposób naturalny stratę pewnej części wody obiegowej, która odparowuje do przepływającego przez chłodnię powietrza i jest unoszona do atmosfery. 
Zasada działania chłodni kominowej 
Chłodnia kominowa najczęściej jest chłodnią żelbetową o powłoce hiperboidalnej Woda podgrzana w skraplaczu (kondensatorze) doprowadzana jest do urządzenia rozprowadzającego wodę w chłodni (tzw. wodo-rozdział), gdzie jest rozdzielana i rozdrabniana na krople za pomocą dysz rozpryskowych. 
  Wytworzony w ten sposób deszcz wodny spada na zraszalnie, który najczęściej wykonany jest z płyt eternitowych płaskich lub falistych ułożonych w pakiety w jednej lub kilku kondygnacjach. W formie kropel woda spływa do zbiornika (na misę chłodni) stykając się w zraszalni-ku z powietrzem atmosferycznym, które dostaje się do niego przez okna wlotowe w dolnej części chłodni. 
  To zjawisko, przy stykaniu się mieszaniny cząsteczek powietrza i pary wodnej z wodą na tak dużej powierzchni, powoduje wzrost temperatury powietrza i obniżenie temperatury wody.Wiąże się to też z pewnymi stratami wody w obiegu, które są uzupełniane wodą dodatkową.
Chłodnie wentylatorowe  są dominującym w przemyśle chłodniczym. Jest to jeden z najtańszych sposobów chłodzenia wody w procesach technologicznych. Buduje się je w celu znaczniejszego obniżenia temperatury wody chłodzonej niż ma to miejsce w chłodniach o ciągu naturalnym (chłodnie kominowe). 
  Ciepła woda dopływa do chłodni kolektorem ciśnieniowym, rozdzielającym ją na poszczególne cele. Aby dostarczyć ciepłą wodę i równomiernie rozprowadzić ją po całej powierzchni zraszania montuje się system rozprowadzenia wody ciepłej w układzie komina wentylatora.
  Woda z kolektora rozdzielającego równomiernie spływa na zraszalnie gdzie dochodzi do bezpośredniego kontaktu wody z powietrzem przepływającym z dołu do góry. Ochłodzenie wody uzyskiwane jest głównie dzięki odparowaniu części strumienia wody oraz wskutek wymiany ciepła pomiędzy wodą a powietrzem na drodze konwekcji. Oprócz strat wody, spowodowanych odparowaniem, występują w tym systemie także straty wywołane porywaniem kropel chłodzonej wody przez przepływające powietrze do atmosfery nazwane potocznie unoszeniem. 
  Aby temu zapobiec nad zraszalnią i wodo-rozdziałem montuje się korektor służący do wychwytywania i zawracania do obiegu. Urządzeniem wymuszającym przepływ powietrza przez chłodnię jest wentylator, montowany przeważnie w górnej części chłodni. Zazwyczaj chłodnia wentylatorowa składa się z kilku, niekiedy kilkunastu cel, z których każda stanowi technologicznie oddzielne urządzenie. Cele najczęściej ustawia się w szeregu jedną obok drugiej. Liczba cel dostosowuje się do wielkości i zakresu systemu chłodniczego.
 
Zakłady pracy używające chłodni kominowych lub wentylatorowych  do różnego rodzaju obiegów chłodniczych powinien zabezpieczyć układy z których mogą być emitowane do atmosfery bakterie chorobotwórcze (np. typu Legionella)do tego zagadnienia należy przygotować się sumiennie ponieważ chodzi o życie ludzi. Zakres wód chłodniczych określają w Europie normy VDI3803.   W ramach ogólnego stanu zdrowia i bezpieczeństwa ludzi,trzeba brać pod uwagę ryzyko, że można zarazić legionella swoich pracowników lub osoby postronne należy podjąć odpowiednie środki ostrożności. 
  W układach wody chłodzących wentylatorowych otwartych jak i na ścianach wież chłodniczych występuje idealne środowisko do rozmnażania się bakterii chorobotwórczych, które to tworzą tzw. biofilm bakteryjny, bakterie namnażają się w zatrważającym tempie. Podczas odparowania wody z obiegu otwartego porywane są bakterie które drogą powietrzną są rozsiewane na duże odległości i w taki sposób drogą kropelkową dostają się do układu oddechowego. Zabezpieczenie WG-Biocyd TDB-MV

  Ilości wody emitowanej dla przykładu(z zakładu który serwisujemy) chłodni wentylatorowej o mocy 1300kW przy cyrkulacji ok 45m3/h i temperaturze 45OC emituje-wyrzuca w atmosferę ok 80000-90000 litrów wody na 7dni, nieznaczna część z tej ilości odparowana jest w procesie technologicznym którą trzeba uzupełniać i dozować do obiegu biocydy(zabezpieczenie antybakteryjne)  plus inhibitor korozji (zabezpieczenie instalacji przed korozją)  . 
 
Koszty związane z kontrolą legionelli oraz całej gamy bakteri i virusów mogą być znaczne , jednak z doświadczenia wiemy, że koszty związane z rozwojem biofilmu bakteryjnego i doprowadzeniem instalacji do stanu pierwotnego przewyższają kilkunastokrotny koszt dozowanych biocydów w ciągu roku. Do dozowania chemii stosuje się pompy dozujące elektromagnetyczne sterowane z licznika przepływu tzw . impulsatrona co pozwala w sposób idealny dozować do obiegu określoną dawkę chemii. Poprzez dozowanie proporcjonalne  zaoszczędzamy na chemii.
Mało które środki chemiczne są w stanie zredukować do stanu zerowego bakterie, jednym z najskuteczniejszych środków stosowanych jest dwutlenek chloru(Chlorine Dioxide ClO2) występujący w naszej firmie pod nazwą WG-Oxodes. 
Dwutlenek chloru Chlorine Dioxide

Dwutlenek chloru staje się coraz powszechniej stosowanym środkiem dezynfekcyjnym przeciwko bakteriom Legionella.

• Przedłużone działanie dwutlenku chloru zapobiega także skażeniu wtórnemu w przypadku braku przepływu wody
• Dwutlenek chloru ma działanie dezynfekcyjne dużo bardziej skuteczne niż chlor w identycznym stężeniu.
• Efekt uzyskany, nie powstają toksyczne chloraminy lub związki trój-chlorowcopochodne (TCM), a smak i zapach wody nie ulegają zmianie.
• Kluczową zaletą dwutlenku chloru jest to, że atakuje on i niszczy zarówno wolne czynniki chorobotwórcze, jak i biofilm oraz warstwy korozyjne.
• Rozkład biofilmu zapobiega wtórnemu skażeniu instalacji wody.

Całkowita substancja rozpuszczona (TDS)

Total Dissolved Solids (ang.). Waga zawiesiny na jednostkę objętości wody w medium filtracyjnym po filtracji lub odparowywaniu.

Całkowita zawartość substancji rozpuszczonych

Oznaczany w chemii sanitarnej wskaźnik jakości wody określający całość rozpuszczonych w wodzie substancji. Niekiedy niesłusznie jest utożsamiany z mineralizacją wody lub nawet z suchą pozostałością. [Słownik hydrogeologiczny, PIG 2002, Warszawa]

Całkowita substancja stała (TS)

Total Solids (ang.). Waga wszystkich substancji stałych na jednostkę objętości wody/ścieków. Zwykle określana przez odparowanie. Całkowita waga dotyczy zarówno substancji stałej rozpuszczonej i zawieszonej, organicznej i nieorganicznej materii.

Cześć na bilion (ppb)

Jednostka ekwiwalentu stężenia µg/l.

Cześć na milion (ppm)

Jednostka stężenia. Jeden ppm to jedna jednostka wagi substancji rozpuszczonej na milion jednostek wagi roztworu. W analizie wody ppm jest ekwiwalentny do mg/l.

Chemiczne Zapotrzebowanie na Tlen (ChZT)

Ilość tlenu zużywana (w mg/L) w procesie utleniania substancji organicznej i utleniającej się w warunkach laboratoryjnych. Używana do określania całkowitej zawartości substancji organicznej i nieorganicznej w zanieczyszczonej wodzie. W przeciwieństwie do BZT, prawie wszystkie substancje mogą zostać utlenione.

Chemizm wód  
 Skład chemiczny wód. [Słownik hydrogeologiczny, PIG 2002, Warszawa]

 Chlorki 
 1. Potocznie używana nazwa jonów chlorkowych występujących w wodach naturalnych. Woda chlorkowa, Jon chlorkowy.
 2. Sole kwasu solnego HCl - w tym liczne minerały np. halit. [Słownik hydrogeologiczny, PIG 2002, Warszawa].

 Cieplica 
 Woda termalna, Źródło termalne. [Słownik hydrogeologiczny, PIG 2002, Warszawa].

 Collinsa wykres

Kolumnowy wykres chemizmu wód podziemnych. Wykreśla się dwie pionowe kolumny: w pierwszej odwzorowuje się stężenia anionów, a w drugiej kationów (wyrażane w mval/dm3). Metoda prosta, dosyć szybka, łatwo czytelna. Wykorzystywana niekiedy w kartografii hydrogeochemicznej. [Słownik hydrogeologiczny, PIG 2002, Warszawa].

 Czas odnawiania zasobów

Czas potrzebny do uzupełnienia zasobów wód podziemnych do stanu pierwotnego po ich uszczupleniu na skutek eksploatacji. Cz. o. z. zależy od warunków klimatycznych, warunków zasilania oraz parametrów hydrogeologicznych utworów wodonośnych i ich nadkładu. [Słownik hydrogeologiczny, PIG 2002, Warszawa].

 Czynniki ochrony wód podziemnych

Działania podejmowane dla ilościowej i jakościowej ochrony wód podziemnych Wyróżnia się czynniki pasywne, zachowawcze (zakazy) i aktywne (działania, nakazy). Wśród czynników aktywnych stosowane są: prawno-administracyjno-ekonomiczne (prawo, przepisy, pozwolenia, opłaty i kary), przyrodnicze (planowanie przestrzenne, bilans wodnogospodarczy, zabiegi agrotechniczne i hydrotechniczne) i techniczne (zmiany technologii wytwórczych dla minimalizacji ilości ścieków i odpadów, nowe technologie oczyszczania i ochrony, monitoring). [Słownik hydrogeologiczny, PIG 2002, Warszawa].

Chemiczne zanieczyszczenie

Obecność niepożądanych związków chemicznych w wodzie.

Chloraminy

Chemiczne kompleksy składające się z chloru i amoniaku. Służą jako środki odkażające wody zamiast chloru w publicznych urządzeniach dostarczania wody, ze względu na to, że chlor może łączyć materie organiczną tworząc niebezpieczne produkty. Forma ich występowania zależy od fizyko-chemicznych właściwości wody.

Chlorowanie

Proces oczyszczania wody, w którym chlor jest dodawany do wody do celów jej dezynfekcji, kontroli obecności mikroorganizmów w wodzie, utleniania zanieczyszczeń w wodzie.

Chłodnia kominowa

Wysoka wieża używana do przenoszenie ciepła w wodzie chłodzącej z elektrowni lub fabryki do atmosfery albo poprzez bezpośrednie parowanie lub przez konwekcje i przewodzenie.

Coli bakteria

Bakteria służąca jako indykator zanieczyszczenia wody. Występuje ona zwykle w przewodzie jelitowym człowieka i innych organizmów stałocieplnych.

Coli współczynnik

Stopień czystości wody oparty na ilości obecnej bakterii Coli.

Cryptosporidium

Mikroorganizmy w wodzie powodujące choroby gastralne u ludzi. Powszechnie obecne w nie oczyszczonej wodzie powierzchniowej i mogą być usunięte poprzez filtracje. Odporne na środki odkażające takie jak chlor występująca również w wodach chłodniczych obiegowych.

Cykl hydrologiczny

Naturalny cykl wody przepływającej przez środowisko, łącznie z parowaniem, kondensacją, retencją i odpływem powierzchniowym wody.

Czas kontaktu

Długość czasu w jakim dana substancja jest w kontakcie z woda, przed usunięciem jej w wyniku filtracji lub reakcji chemicznej.

Cząsteczki (molekuły)

Kombinacja 2 lub większej ilości atomów tych samych lub rożnych elementów połączonych ze sobą wiązaniami chemicznymi.

Dealkalizacja

Każdy proces służący zmniejszeniu zasadowości wody.

Defluoryzacja

Usuwanie fluorków z wody pitnej, aby uniknąć uszkodzeń zębów.

Środki zapobiegające pianie

Związki chemiczne dodawane do oczyszczanej wody zapobiegające pienieniu.
Dejonizacja

Proces służący usunięciu wszystkich zjonizowanych substancji z roztworu. Zwykle jest to proces wymiany, w którym kationy i aniony są usuwane niezależnie od siebie.

Dekarbonizacja

Proces usuwania dwutlenku węgla z wody.

Demineralizacja

Proces usuwania minerałów z wody, zwykle termin ten odnosi się do procesu wymiany jonowej lub osmozy odwróconej.

Demineralizatory Laboratoryjne

Niezmienna i wysoka jakość wody laboratoryjnej jest niezbędnym elementem pracy każdego z laboratorium. W Polsce w wielu laboratoriach nadal stosuje się przestarzałe technologie wytwarzania wody z demineralizowanej. Są one niestabilne w rozumieniu uzyskiwanej jakości wody a co najważniejsze są to technologie drogie w eksploatacji. Odpowiedzią współczesnej techniki są demineralizatory automatyczne zasilane wodą wodociągową, czasem jeżeli zachodzi taka potrzeba wspomagane pompą podnoszącą ciśnienie. Pozwalają one na odseparowanie zanieczyszczeń na poziomie molekularnym lub jonowym. Proces oczyszczania odbywa się w kilku etapach: filtracja wstępna - mechaniczna, odwrócona osmoza, wymiana jonowa na złożach jonowymiennych. Do celów mikrobiologicznych i aplikacji analitycznych wymagających wody ultraczystej stosuje się dodatkowo lampę UV i kapsułę mikrofiltracyjną. Cały proces oczyszczania wody odbywa się pod ciśnieniem wody wodociągowej co się równa minimalnemu zużyciu prądu(jeżeli jest pompa podnosząca ciśnienie wody) a jakość wody wielokrotnie przewyższa jakość wody produkowanej przy użyciu tradycyjnych destylatorów lub re-destylatorów. Z urządzeń możemy otrzymać wodę spełniającą normy j/n.
Parametry wody oczyszczonej:  
– Woda oczyszczona w urządzeniu WG-HLP spełnia wymogi normy PN-EN ISO 3696: 1999 dla wód pierwszego*, drugiego i trzeciego stopnia czystości.
– Otrzymana woda może mieć zastosowanie do analiz instrumentalnych AAS, ICP/MS, IC, HPLC*, GC*, hodowli bakteryjnych*, analiz biochemicznych*.
Przykładowe wyniki analiz wody oczyszczonej:
• Na+,SO42-,Cl-, Br-, N02-,NO3-, P043_ <0.5 ppb 
• krzemionka <5 ppb
• Fe, Zn, Cu, Cr, Mn <0.1 ppb 
• TOC < 30 ppb (TOC < 5 ppb*)
• przewodnictwo< 0,07 µS/cm, (opór >18MOhm)
* urządzenie wyposażone w kapsułę mikrofiltracyjną 

Woda zdemineralizowana

Woda demineralizowana. Woda oczyszczona z zanieczyszczeń, minerałów i soli.

Denitryfikacja

Usuwanie azotu i produktów azotu z wody w celu osiągnięcia danych standardów jakości wody.

Dogłębna filtracja

Proces oczyszczania, w którym całe złoże filtra jest użyte do wyłapywania nierozpuszczalnych i zawieszonych cząsteczek w czasie przepływu przez niego wody.

Desorpcja

Przeciwna adsorpcji. Uwalnianie substancji z medium adsorpcyjnego, zwykle w celu odzyskania danego materiału lub przeładowania filtra.

Detergent

Rozpuszczalny w wodzie środek czyszczący, inny niż mydło.

Destylacja

Metoda oczyszczania wody, podczas której woda jest doprowadzana do wrzenia a następnie kondensowana (skraplana) w osobnym zbiorniku. Zanieczyszczenia o wyższej od wody temperaturze wrzenia nie parują i pozostają w kolbie do wrzenia.

Dezynfekcja

Oczyszczanie cieczy lub powierzchni często wiąże się z usuwaniem obecnych mikroorganizmów z użyciem biocydu.

Dwuwęglany

Sole zawierające anion HCO3-. Kiedy dodawany jest kwas, jon ten rozpada się na H2O i CO2, i działa jak bufor.

Dwutlenek węgla CO2

Gaz dobrze rozpuszczalny w wodach naturalnych, powszechnie występujący w wodach podziemnych, decydujący o stanie równowagi węglanowej. Część rozpuszczonego w wodzie CO2 występuje w postaci niepolarnych cząsteczek, część reaguje z wodą i przechodzi w kwas węglowy, który może dysocjować na jony H+ i jony wodorowęglanowe HCO3– i CO32– (w zdecydowanie mniejszej ilości). Występujący w wodach podziemnych CO2 może być pochodzenia atmosferycznego, glebowego, biologicznego, wulkanicznego, metamorficznego, geochemicznego jak również antropogenicznego. Dwutlenek węgla zrównoważony, Dwutlenek węgla agresywny, Szczawy. [Słownik hydrogeologiczny, PIG 2002, Warszawa]

 Dwutlenek węgla agresywny, CO2 agresywny

Część rozpuszczonego w wodzie gazowego dwutlenku węgla przekraczająca stężenie CO2 nieodzowne dla utrzymania się w stanie rozpuszczonym występujących w wodzie wodorowęglanów. D. w. a. wykazuje działanie agresywne w stosunku do ośrodka skalnego, betonu i metali. [Słownik hydrogeologiczny, PIG 2002, Warszawa].

 Dwutlenek węgla wolny, dwutlenek węgla swobodny

Rozpuszczony w wodzie dwutlenek węgla. Część d. w. w. ma charakter biernego, zrównoważonego z wodorowęglanami. Pozostała część to dwutlenek węgla agresywny. [Słownik hydrogeologiczny, PIG 2002, Warszawa].

 Dwutlenek węgla zrównoważony, bierny CO2, CO2 zrównoważony

Część rozpuszczonego w wodzie podziemnej gazowego (wolnego) dwutlenku węgla, warunkująca utrzymanie się wodorowęglanów w stanie rozpuszczonym, zdysocjowanym. [Słownik hydrogeologiczny, PIG 2002, Warszawa].

Dyfuzja

Ruch cząsteczek gazu lub aerozoli w cieczy, spowodowany różnica stężeń.

Dyfuzor

Cześć systemu ozonowania w generatorze ozonu pozwalająca na dyfuzje gazy zawierającego ozon.

Elektrodializa

Proces używający prądów elektrycznych aplikowanych do membran przepuszczalnych, w celu usunięcia minerałów z wody.

Elektrolit

Substancja, która dysocjuje kiedy znajduje się w wodzie.

Eksploatacja wód podziemnych, wydobycie, pobór wód podziemnych 
 Wydobywanie wód podziemnych na powierzchnię w celu ich użytkowania. [Słownik hydrogeologiczny, PIG 2002, Warszawa].

 Energia geotermiczna

Energia cieplna użytkowana bezpośrednio lub przetwarzana na energię elektryczną, pozyskiwana z wód termalnych i pary wodnej pochodzenia podziemnego. Szczególnym przypadkiem e. g. jest ciepło gorących skał bezwodnych, wydobywane z nich przez zatłaczanie w nie wody powierzchniowej, użytkowanej następnie jej po ogrzaniu. E. g. użytkowana bezpośrednio ma zastosowanie w ogrzewnictwie, niektórych procesach przemysłowych, hodowli roślin i zwierząt, rekreacji i in. Ma ona duże znaczenie ekologiczne, przyczyniając się do ograniczenia zużycia paliw konwencjonalnych. Czynne dotąd w Polsce zakłady dostarczające e. g. do celów grzewczych znajdują się w Bańskiej k. Nowego Targu, Pyrzycach i Mszczonowie, a liczba ich wzrośnie w najbliższej przyszłości. E. g. jest także wykorzystywana do ogrzewania pomieszczeń i w celach rekreacyjnych w uzdrowiskach dysponujących leczniczymi wodami termalnymi (Ciechocinek, Konstancin-Jeziorna, Lądek Zdrój, Cieplice Śląskie Zdrój). [Słownik hydrogeologiczny, PIG 2002, Warszawa].

 Energia pierwotna

Energia zawarta w naturalnych zasobach (węgiel, ropa naftowa, uran, energia słoneczna, i inne), które nie zostały w żaden sposób zmienione lub przetworzone przez człowieka. [Kapuściński, Rodzoch, 2006]

 Entalpia 
 Termodynamiczna funkcja stanu, zwykle traktowana jako energia cieplna. [Kapuściński, Rodzoch, 2006]

Elektroliza

Proces, w którym energia elektryczna zamienia się na energie chemiczna. Proces zachodzi w elektrolicie, roztworze wodnym lub rozpuszczającej się soli, który daje jonom możliwość przemieszczania się pomiędzy dwoma elektrodami. Elektrolit zapewnia powiązanie pomiędzy dwoma elektrodami podłączonymi pod prąd. Jeśli zaaplikujesz prąd elektryczny, jony naładowane dodatnio wędrują do katody, a te naładowane ujemnie migrują do anody. Na elektrodach kationy zostają zredukowane, a aniony utleniane.

Eschericha coli (E. coli)

Organizmy fekalne związane z ludzkimi lub zwierzęcymi odchodami występujące w przewodzie trawiennym. Używane przez wydziały zdrowia lub laboratoria jako indykator do określania czystości/jakości wody.

Eutrofizacja

Wzbogacenie wody, co powoduje nadmierny rozwój roślinności wodnej i wzrastającą aktywność mikroorganizmów beztlenowych. W wyniku tego poziom tlenu w wodzie spada tworząc niesprzyjające warunki dla życia tlenowych organizmów wodnych.

Eutrofizacja antropogeniczna

Spadek zawartości tlenu w wodzie, co ma poważne konsekwencje dla życia wodnego; spowodowana przez ludzi.

Stawy irygacyjne

Obszary, gdzie osady po sciekowe są zrzucane i suszone.

Filtracja

Oddzielanie substancji stałej od cieczy poprzez użycie porowatego materiału pozwalającego na przejście jedynie cieczy.

Filtr świecowy

Relatywnie gruboziarnisty filtr, zaprojektowany aby dawać okrycie (zabezpieczać) filtrom na dużej powierzchni.

Fitoplankton

Wolno pływające, zwykle mikroskopijne rośliny wodne.

Fizyczne i chemiczne oczyszczanie

Proces stosowany w oczyszczalniach ścieków. Fizyczne procesy to np. filtracja. Chemiczne traktowanie to koagulacja, chlorowanie, czy ozonowanie.

Produkt flokulacji

Powstały podczas procesu flokulacji w wyniku akumulacji zawiesiny. Może się pojawiać naturalnie, ale jest zwykle indukowany w celu usunięcia pewnych cząsteczek z wody.

Flokulacja

Akumulacja nie zestabilizowanych cząsteczek i mikro "odprysków" oraz stopniowe tworzenie się większych agregatów. Flokulanty to związki powodujące flokulacje.

Flotacja

Metoda oddzielania mieszaniny typu substancja stala-cieczy oraz ciecz-ciecz, stosowana do cząsteczek o gęstości niższej niż cieczy w której się znajdują. Są trzy jej typy: naturalna, wspomagana i wymuszona (indukowana).

Fotosynteza

Proces przekształcenia wody i dwutlenku węgla w węglowodany. Zachodzi w obecności chlorofilu i jest aktywowany przez światło słoneczne. W wyniku tego procesu uwalniany jest tlen. Jedynie rośliny i ograniczona liczba mikroorganizmów może przeprowadzać fotosyntezę.

Galon

Jednostka miary objętości USA jest ona równa 3.785 litra.

Gazowy skład wód (podziemnych)

Pojęcie oznacza skład gazów występujących w wodach podziemnych. Gazami głównymi, mogącymi występować w znacznych ilościach, są: tlen, azot, dwutlenek węgla, metan, siarkowodór. Podrzędnie lub w ilościach śladowych mogą występować też wodór, gazy szlachetne, niektóre gazowe węglowodory itp. Gazy występujące w wodach podziemnych mogą być pochodzenia atmosferycznego, glebowego (biochemicznego), geogenicznego (np. juwenilnego, radiogenicznego), kosmicznego i antropogenicznego. Gazami decydującymi o reżimie hydrogeochemicznym są głównie O2,H2S i CO2. Właściwości lecznicze nadają wodom podziemnym CO2, H2S, Rn. [Słownik hydrogeologiczny, PIG 2002, Warszawa].

 Geneza wód podziemnych

Wody podziemne powstają z opadów atmosferycznych poprzez infiltrację z kondensacji pary wodnej, a więc są związane z obiegiem wody. Mogą też pochodzić z syntezy gazów zawartych w magmie woda juwenilna, bądź też z dawnej infiltracji lub też z wód morskich zachowanych w porach osadów zmienionych a w procesach przeobrażenia wód podziemnych. [Słownik hydrogeologiczny, PIG 2002, Warszawa].

 Geotermia, energia geotermalna

Geotermia jest wykorzystaniem ciepła Ziemi przez odbiór energii z gruntu lub górotworu za pośrednictwem nośników energii wprowadzonych do otworu wiertniczego. [Ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. Prawo geologiczne i górnicze].

 Geotermia wysokiej entalpii (wysokotemperaturowa)

Temperatura źródła ciepła (wody termalne) umożliwia wykorzystanie bezpośrednie, bez udziału pomp ciepła („geotermia głęboka”), którego nośnikiem jest ciecz wypełniająca puste przestrzenie skalne (woda, para, gaz i ich mieszaniny). Wykorzystanie bezpośrednie, oprócz ciepłownictwa, może mieć miejsce w wielu innych dziedzinach, np. do celów rekreacyjnych (kąpieliska, balneologia), hodowli ryb, produkcji rolnej (szklarnie). [Kapuściński, Rodzoch, 2006]

 Geotermia niskiej entalpii (niskotemperaturowa)

Temperatura źródła ciepła (wód podziemnych i skał) < 20°C, energia odzyskiwania jest przy pomocy geotermalnych pomp ciepła („geotermia płytka”). [Kapuściński, Rodzoch, 2006]

 Geotermometry chemiczne

Temperatura panująca w zbiorniku wody termalnej (wody termalne) może być oszacowana na podstawie składu chemicznego tej wody badanego w pobliżu powierzchni ziemi. U podstawy stosowania g.ch. leży założenie, że rozpuszczone w wodzie składniki minerałów budujących skały zbiornika znajdują się w równowadze chemicznej z tymi minerałami i że na trasie od zbiornika ku powierzchni nie nastąpiło zaburzenie tej równowagi. Najprostszym i najwcześniej zastosowanym g.ch. jest geotermometr krzemionkowy oparty na zależności od temperatury rozpuszczalności minerałów zbudowanych z krzemionki (kwarc, chalcedon, krzemionka bezpostaciowa). Inne g.ch. oparte są na stosunkach kationów zawartych w wodzie termalnej, np. Na/K, Na/Ca/Mg, Na/Li, Mg/Li. Często g.ch. dają wyniki rozbieżne, co może być spowodowane błędami w analizach wody (w szczególności w oznaczeniu glinu), nie do końca osiągniętą równowagą chemiczną między wodą a skałami oraz wieloma innymi przyczynami. Z reguły oceny temperatury zbiornika dokonuje się na podstawie kilku g.ch. dla osiągnięcia najbardziej prawdopodobnego wyniku. [Słownik hydrogeologiczny, PIG 2002, Warszawa].

 Geotermometry izotopowe

Izotopowe wskaźniki temperatury wody podziemnej oparte na reakcjach wymiany izotopowej między wodą termalną (wody termalne) a jej rozpuszczonymi składnikami. Do najczęściej stosowanych należą g.i. oparte na: wymianie izotopowej tlenu między H2O a SO42–, siarki między SO42– a H2S, węgla między CO2 i CH4 oraz wodoru między H2 i H2O. [Słownik hydrogeologiczny, PIG 2002, Warszawa].

 Główne składniki wód

Składniki nadające określony chemizm wodom podziemnym. Najczęściej utożsamiane z makroskładnikami, lub jonami głównymi wód podziemnych. Niekiedy obok makroskładników (lub jonów głównych), pojęcie to obejmuje główne gazy występujące w wodach podziemnych oraz substancję organiczną. [Słownik hydrogeologiczny, PIG 2002, Warszawa].

 Główny użytkowy poziom (wód podziemnych) 
 Użytkowy poziom wód podziemnych. [Słownik hydrogeologiczny, PIG 2002, Warszawa].

 Główny zbiornik wód podziemnych GZWP

Zbiornik wód podziemnych odpowiadający umownie ustalonym ilościowym i jakościowym kryteriom podstawowym: wydajność potencjalnego otworu studziennego powyżej 70 m3/h, wydajność ujęcia powyżej 10 000 m3/d, przewodność warstwy wodonośnej wyższa niż 10 m2/h, najwyższa klasa jakości wody. W obszarach deficytowych dla wyznaczenia GZWP stosuje się indywidualne kryteria ilościowe (zbiornik ma lokalnie praktyczne znaczenie użytkowe). W Polsce wydzielono 180 GZWP (40 wg indywidualnych kryteriów) o łącznej powierzchni 163 441 km2 i szacunkowych zasobach dyspozycyjnych 7,35 km3/a. [Słownik hydrogeologiczny, PIG 2002, Warszawa].

 Gospodarka wodna

Działalność mająca na celu ustalanie form gospodarowania wodą (podziemną i powierzchniową) w celu racjonalnego wykorzystania i ochrony jej zasobów. W oparciu o wyniki badań przyrodniczych, a w szczególności hydrologicznych i hydrogeologicznych działania g. w. zmierzają do zaspokojenia potrzeb wodnych ludności, rolnictwa, przemysłu i energetyki oraz ochrony przed powodziami i zanieczyszczeniem wód. [Słownik hydrogeologiczny, PIG 2002, Warszawa].

 Gradient geotermiczny

Przyrost temperatury na jednostkę przyrostu głębokości wewnątrz Ziemi poniżej strefy termicznie neutralnej. Jednostką miary g. g. jest °C na 1 m przyrostu głębokości lub na wielokrotność m (np.1 km). Stopień geotermiczny. [Słownik hydrogeologiczny, PIG 2002, Warszawa]

 Gradient hydrogeochemiczny

Zmiany stężeń substancji występujących w wodach podziemnych przypadające na jednostkę przyrostu głębokości lub odległości. Wyróżniamy więc gradienty pionowe i poziome. Pojęcie g. h., zgodnie z jego fizycznym sensem, jest wykorzystywane przy ilościowym opisie zmienności w obrębie różnego rodzaju pól hydrogeochemicznych. Szczególnym przypadkiem, często stosowanym w hydrogeochemii i zwykle utożsamianym z g. h. jest gradient mineralizacji wody. Używa się też, przykładowo, pojęcia gradient chlorkowy określającego wzrost stężeń jonów Cl– (g/dm3) przypadający na 100 m wzrostu głębokości [g/dm3/100m]. [Słownik hydrogeologiczny, PIG 2002, Warszawa].

 Gradient mineralizacji (wód) GM

Pojęcie często utożsamiane z gradientem hydrogeochemicznym, określa wielkość wzrostu mineralizacji wód podziemnych wraz z głębokością. Wyrażany w g/dm3/100m.

GM = (M2 – M1 / H2 – H1) x 100

gdzie:

M1, M2 — mineralizacja wód (wyrażona w g/dm3) na głębokościach H1 i H2, na których pobrano próbki wody. [Słownik hydrogeologiczny, PIG 2002, Warszawa].

 Graficzne metody odwzorowania chemizmu wód, graficzne metody przedstawiania chemizmu wód 
 Szereg metod umożliwiających graficzną prezentację wyników analiz chemicznych wód podziemnych. Wykorzystywane są w tym zakresie wykresy liniowe (np. Schoellera wykres), kolumnowe (np. Collinsa wykres oraz Rogersa wykres), paskowe (np. Grünhuta i Hintza wykres), kołowe (np. Udlufta wykres), promieniste (np. Tickela wykres), trójkątne wykresy oraz trójkątno-rombowe wykresy. W poszczególnych metodach stężenia jonów i innych substancji (np. gazów) przedstawione są w mg/dm3, mval/dm3 lub % mvl. [Słownik hydrogeologiczny, PIG 2002, Warszawa].

 Grünhuta i Hintza wykres 
 Wykres paskowy chemizmu wód podziemnych. Wykreśla się dwie poziome kolumny dla odwzorowania stężeń anionów i kationów (wyrażonych w mval/dm3) i równoległy do nich odcinek prostej, na której w umownej skali zaznacza się mineralizację wody i stężenia mikroskładników. Graficzne metody odwzorowania chemizmu wód podziemnych. [Słownik hydrogeologiczny, PIG 2002, Warszawa].

Generator ozonu

Urządzenie generujące ozon poprzez przepuszczanie napięcia przez komorę zawierająca tlen. Często używany do dezynfekcji.

Granulowany węgiel aktywowany

Podgrzany węgiel w celu pobudzenia miejsc aktywnych do absorbowania zanieczyszczeń.

Gwardia

Mikroorganizm powszechnie obecny w powierzchniowej wodzie nieoczyszczonej, który może być usunięty w wyniku filtracji. Odporny na środki odkażające takie jak chlor.

Retencyjny zbiornik

Zbiornik wodny, zwykle zbudowany z ziemi, do przetrzymywania wody zanieczyszczonej.

Hydroliza

Rozpad związków organicznych w reakcji z wodą.

Hydroterapia 
 Wodolecznictwo. [Słownik hydrogeologiczny, PIG 2002, Warszawa]

Infiltracja

Penetracja wody do medium, np. w glebie.

Indykator

Każda biologiczna jednostka, wspólnota lub proces, których cechy charakterystyczne wskazują na istnienie specyficznych warunków środowiskowych lub obecność zanieczyszczeń.

Indykacyjny organizm (indykator biologiczny)

Mikroorganizmy takie jak formy E.Coli, których obecność wskazuje na zanieczyszczenie lub obecność innych szkodliwych dla człowieka mikroorganizmów.

Indykacyjny test

Test pod względem specyficznego zanieczyszczenia, grupy zanieczyszczeń, lub innych związków świadczących o obecności innych elementów w wodzie.

Indeks Langeliera (LI)

Indeks mówiący o zdolności wody do rozpuszczenia węglanu wapnia; pH równowagi w odniesieniu do wapnia i zasadowości, używany w wodzie stabilizowanej do kontrolowania korozji i skali opadania.

Inhibitor hydro-x

Związek chemiczny, który zapobiega zachodzeniu reakcji chemicznej, np. wytrącaniu się tlenków żelaza.
Hydro-X  hamuje procesy korozyjne w instalacji kotła parowego. Działanie antykorozyjne jest wielokierunkowe: ma własności odgazowujące (wiązanie tlenu, dwutlenku węgla), wspomaga tworzenie magnetytowej warstwy ochronnej wewnątrz powierzchni instalacji kotłowej. Hydro-X usuwa kamień kotłowy w trakcie eksploatacji, bez konieczności postojów. Rozkruszony kamień kotłowy zamieniany jest na luźny, mobilny osad, który łatwo usunąć poprzez odmulanie kotła parowego. Hydro-X nie dopuszcza również do formowania się nowego kamienia kotłowego.
Przeciwdziała pienieniu się wody w kotle przyczyniając się do produkcji czystej i neutralnej pary technologicznej. 

Jakość wody

Warunki/stan wody w odniesieniu do zanieczyszczeń.

Jądro

Centrum atomu zawierające protony i neutrony i ma ładunek dodatni.

Jon

Atom w roztworze, który jest naładowany dodatnio (kation) lub ujemnie (anion).

Jakość wody 
 Właściwość wody opisana zespołem cech stanowiących o przydatności wody do określonych celów. Bez dodatkowego określenia celu, j. w. rozumiana jest jako przydatność dla zaopatrzenia ludności. J. w. określa się porównując analizę ocenianej wody z odpowiednimi przepisami lub normami. W związku z tym pojęcie j. w. różnie rozumiane jest w poszczególnych państwach (ze względu na stosowanie zróżnicowanych kryteriów), a nawet w danym kraju, ze względu na okresowe zmiany przepisów i zróżnicowane użytkowanie wód. Przy określaniu j. w. ocenia się jej skład chemiczny, właściwości fizyczne, właściwości chemiczne, właściwości organoleptyczne oraz stan bakteriologiczny (skład bakteriologiczny). Przekroczenie ocenianych wskaźników j. w. świadczy o zanieczyszczeniu geogenicznym lub antropogenicznym wody. Wody powierzchniowe i podziemne różni się jakością. Jakość wód podziemnych jest z reguły wyższa niż powszechnie zanieczyszczonych wód powierzchniowych. Wody podziemne wykazują też mniejsze wahania jakości, w naturalny sposób są bowiem lepiej chronione przed przenikaniem zanieczyszczeń z powierzchni terenu. Kryteria jakości (wody), Normy jakości wody pitnej, Woda pitna. [Słownik hydrogeologiczny, PIG 2002, Warszawa].
  
Jednostki twardości wody tabela przelicznikowa

J on amonowy NH 4+

 Jednododatni rodnik (NH4+) zachowujący się w naturalnych warunkach podobnie do metali alkalicznych. Charakterystyczny składnik wód podziemnych występujących w warunkach redukcyjnych. Pojawia się w wodach podziemnych w wyniku naturalnych procesów, efektem których jest wydzielanie się amoniaku reagującego z wodą. W wodach gruntowych najczęściej pochodzi z mineralizacji substancji organicznej zachodzącej w warunkach redukcyjnych oraz denitryfikacji. Dostaje się też do wód razem ze ściekami rolniczymi, bytowymi, przemysłowymi. Łatwo sorbowany. Stężenia j. a. przekraczające 0,5 mg N/dm3 uznawane są za toksyczne, a występujące w wodach gruntowych traktowane jako bezpośredni wskaźnik ich zanieczyszczenia. Występowanie j. a. łącznie z substancję organiczną utrudnia uzdatnianie - chlorowanie wody ze względu na tworzenie organicznych chloramin. [Słownik hydrogeologiczny, PIG 2002, Warszawa].

 Jon azotanowy NO 3- , azotany(V) 
 Najpowszechniejsza forma występowania azotu mineralnego w wodach podziemnych występujących w warunkach utleniających. Pojawia się zwykle jako efekt mineralizacji substancji organicznych (roślinnych i zwierzęcych), bądź procesów nitryfikacji. J. a. występujące w wodach potocznie nazywane są azotanami. [Słownik hydrogeologiczny, PIG 2002, Warszawa]

 Jon chlorkowy Cl - , jon chloru (I), (chlorki) 
 Główny anion występujący zawsze i powszechnie w wodach podziemnych. W wodach niskozmineralizowanych ma znaczenie podrzędne. Wraz z głębokością systematycznie wzrastają stężenia Cl-, wzrasta też ich udział w mineralizacji wody (wody chlorkowe). Jony Cl- w wodach podziemnych mogą pochodzić z ługowania minerałów solonośnych i wód reliktowych oraz ingresji wód morskich. Często, zwłaszcza w wodach gruntowych, pochodzą też z zanieczyszczeń bytowych lub przemysłowych. [Słownik hydrogeologiczny, PIG 2002, Warszawa]

 Jony główne (wód podziemnych), jony podstawowe 
 Jony o dominujących stężeniach w wodach podziemnych. Należą do nich aniony (jon chlorkowy, jon siarczanowy, jon wodorowęglanowy) oraz kationy (jon sodowy, jon potasowy, jon wapniowy, jon magnezowy). Często jon potasowy i sodowy przedstawiane są łącznie, zwykle w przeliczeniu na jon sodowy. Stężenia j. g. i wzajemne ich proporcje wykorzystywane są przy klasyfikowaniu chemizmu wód podziemnych (klasyfikacje hydrogeochemiczne). Proporcje te zmieniają się wraz ze zmianami warunków środowiska występowania wód podziemnych. Strefowość hydrogeochemiczna pionowa. [Słownik hydrogeologiczny, PIG 2002, Warszawa]

 Jon hydroksylowy OH - ,  wodorotlenowy jon, wodorotlenkowy jon 
 Jon powstający m.in. w wyniku dysocjacji cząsteczek wody. J. h. aktywnie uczestniczą w procesach hydrogeochemicznych (np. hydrolizie wody). Stężenie j. h. decyduje o zasadowości wody. Jon hydronowy. [Słownik hydrogeologiczny, PIG 2002, Warszawa]

 Jon magnezowy Mg 2+ , jon magnezu (II) 
 Jeden z głównych kationów wód podziemnych, występujący z reguły w podrzędnych stężeniach w stosunku do pozostałych kationów. Występuje na jednym poziomie utleniania - jako kation dwudodatni. Towarzyszy zwykle jonom wapnia, wyraźnie ustępując im ilościowo. Pochodzi z wietrzenia minerałów skał magmowych i ługowania skał osadowych głównie dolomitów. Aktywnie uczestniczy w procesach sorpcyjnych. Nadaje wodzie cechę zwaną twardością. [Słownik hydrogeologiczny, PIG 2002, Warszawa]
 
 Jon potasowy K + , jon potasu (I) 
 Powszechnie spotykany składnik wód podziemnych, występujący w stężeniach niższych niż pozostałe główne kationy (główne składniki wód). W wodach podziemnych potas występuje na jednym stopniu utlenienia (+1) i aktywnie uczestniczy w procesach sorpcyjnych, na ogół silniej wiążąc się z minerałami ilastymi niż pozostałe kationy. W wodach podziemnych pojawia się jako efekt wietrzenia minerałów skał magmowych, ługowania soli ze skał osadowych, wymywania resztek ługów pokrystalizacyjnych i synsedymentacyjnych wód morskich. Może pochodzić z zanieczyszczeń bytowych, przemysłowych oraz rolniczych. [Słownik hydrogeologiczny, PIG 2002, Warszawa]

 Jon siarczanowy SO 42- , siarczan (VI) 
 Główne jony wód podziemnych, występujące wyłącznie w warunkach utleniających, gdzie są podstawową formą wodnej migracji siarki. Pojawiają się w wyniku ługowania skał zawierających minerały siarczanowe oraz jako efekt procesów sulfatyzacyjnych. Mogą być też efektem mineralizacji substancji organicznej, wietrzenia złóż siarczkowych, zanieczyszczeń antropogenicznych (górniczych, przemysłowych, bytowych, rolniczych, hodowlanych). [Słownik hydrogeologiczny, PIG 2002, Warszawa]

 Jon siarczynowy SO 32- , jon siarczanowy (IV) 
 Nietrwały, mało stabilny jon występujący w wodach podziemnych w podrzędnych ilościach jako przejściowy produkt przemian utleniająco-redukcyjnych związków siarki. W standardowych analizach wód podziemnych oznaczony jest zwykle łącznie z jonami siarczanowymi (VI) i często jony te łącznie podawane są w formie siarczanów (VI). [Słownik hydrogeologiczny, PIG 2002, Warszawa]

 Jon sodowy Na + , jon sodu (I) 
 Sód występuje w naturalnych wodach na jednym stopniu utlenienia (+1). J. s. jest jednym z głównych jonów wód naturalnych. W wodach nisko zmineralizowanych występuje w nieznacznych ilościach rzędu 1-50 mg/dm3. Aktywnie uczestniczy w procesach wymiany jonowej. W wodach podziemnych pojawia się jako efekt wietrzenia skaleni sodowych, ługowania osadowych złóż soli, wymywania resztek słonych wód reliktowych oraz w wyniku procesów desorpcyjnych. Wody gruntowe, zawierające sód jako kation dominujący, występują w strefach lądowego zasolenia i wybrzeży morskich. Źródłem sodu są też różnego rodzaju zanieczyszczenia antropogeniczne (górnicze, przemysłowe i bytowe). [Słownik hydrogeologiczny, PIG 2002, Warszawa]

 Jon wapniowy Ca 2+ , jon wapnia (II) 
 W wodach podziemnych pierwiastek wapń występuje na jednym poziomie utleniania, jako kation dwuwartościowy. J. w. jest głównym kationem wód podziemnych, dominującym ilościowo nad pozostałymi w wodach niskozmineralizowanych i w strefie stagnacji hydrogeochemicznej. Pochodzi z wietrzenia minerałów skał magmowych i ługowania skał osadowych (np. wapieni i dolomitów). Do wód podziemnych może też przenikać z zanieczyszczeń (przemysłowych, bytowych). Aktywnie uczestniczy w procesach sorpcyjnych. Nadaje wodzie cechę zwaną twardością. [Słownik hydrogeologiczny, PIG 2002, Warszawa]

 Jon węglanowy CO 32- 
 Anion występujący podrzędnie lub wręcz śladowo w niskozmineralizowanych wodach podziemnych, biorący udział w równowadze węglanowej. [Słownik hydrogeologiczny, PIG 2002, Warszawa]

 Jon wodorowęglanowy HCO 3- 
 Główny anion niskozmineralizowanych wód podziemnych uczestniczący w równowadze węglanowej. W wodach podziemnych pojawia się w wyniku rozpuszczania dwutlenku węgla oraz ługowania skał węglanowych. Niekiedy może być efektem antropogenicznego zanieczyszczenia wód. W miarę głębokości występowania wód podziemnych, stężenia j. w. ustępują ilościowo pozostałym głównym anionom (jony główne), ostatecznie zanikając na znacznych głębokościach. [Słownik hydrogeologiczny, PIG 2002, Warszawa]

 Jon żelazawy Fe 2+ , jon żelaza (II), jon żelaza dwudodatniego 
 Najpowszechniejsza forma występowania żelaza w nisko zmineralizownych wodach podziemnych. Na tę formę przeliczane jest stężenie żelaza występującego w wodach naturalnych w różnych formach występowania (specjacjach) i na różnym poziomie utlenienia i podawane w standardowych analizach jako Fe2+. [Słownik hydrogeologiczny, PIG 2002, Warszawa]

 Jon żelazowy Fe 3+ , jon żelaza (III), jon żelaza trójdodatniego 
 Jony żelaza na +3 stopniu utlenienia występują w wodach podziemnych w znikomych ilościach, najczęściej w postaci różnego typu jonów kompleksowych. Występują wyłącznie w warunkach utleniających, gdzie też łatwo wytracają się w postaci tlenków i wodorotlenków. Stężenia jonu żelaza (III) w analizach wód najczęściej oceniane są łącznie ze stężeniami jonów Fe (II) i łącznie podawane jako Fe2+. [Słownik hydrogeologiczny, PIG 2002, Warszawa]

Jednostka tworząca kolonie

Miara określająca ilość mikroorganizmów w wodzie.

Kanalizacja

Rurociąg do zbierania i odprowadzania ścieków ze źródeł indywidualnych do rur prowadzących do oczyszczalni ścieków.

Koloidy

Materia o bardzo małej wielkości cząsteczek w zakresie 10-5 do 10-7 cm średnicy.

Katalizator

Związek chemiczny przyśpieszający reakcje, ale nie biorący bezpośredniego udziału w tej reakcji.

Katoda

Miejsce w procesie elektrolizy, gdzie kationy w roztworze są neutralizowane przez elektrony które otaczają powierzchnie lub wchodzą w powtórna reakcje z wodą.

Kation

Dodatnio naładowany jon, powstały w wyniku dysocjacji cząsteczek w roztworze.

Kapilarne zjawisko

Woda podnosząca się w obiektach o małym wymiarze charakterystycznym (np. rurki kapilarne). Wynika to z sił adhezji, kohezji i napięcia powierzchniowego.

Kapilarne membrany

Membrany o grubości około ludzkiego włosa, używane do Odwróconej Osmozy (RO), nanofiltracji, ultrafiltracji i mikrofilatracji.

Kapilarna strefa

Obszar w glebie nad poziomem wody gruntowej, gdzie woda może się lekko podnosić w wyniku sił kohezji w czasie zjawiska kapilarnego.

Karcynogen

Każde rozpuszczone w wodzie zanieczyszczenie, które może powodować chorobę nowotworową.

Klarować

Oddzielanie osadu od macierzystej cieczy poprzez przemywanie woda.

Koagulacja

Stabilizacja cząsteczek koloidalnych poprzez dodanie reaktywnych związków chemicznych zwanych koagulantami. Dzieje się to poprzez neutralizacje ładunków.

Koalescencja

Łączenie się cząstek fazy rozpuszczonej (kropli cieczy lub pęcherzyków gazu) w większe.

Kwaśny deszcz, kwaśna woda

Deszcz o niskim pH wynikającym z reakcji zachodzących w powietrzu związków takich jak np. kwas siarkowy.

Kwasowość

Ilościowa zdolność wody do neutralizacji zasady, wyrażona w ppm lub mg/L ekwiwalentu węglanu wapnia. Określa to ilość obecnych atomów wodoru. Jest ona zwykle mierzona poprzez miareczkowanie z użyciem standardowego roztworu wodorotlenku sodu.

Koncentrat

Całkowita ilość rożnych substancji pozostałych na filtrze po procesie filtracji.

Kondensat

Woda uzyskana w wyniku skondensowania pary wodnej.

Konsumpcyjne zużycie wody

Woda pochodząca z dostępnych systemów dostarczania wody bez zwrotu do odbiorników; woda używana w produkcji, rolnictwie, i przygotowywaniu żywności.

Kryteria jakości (wód podziemnych) 
 Zakresy dopuszczalnych stężeń substancji występujących w wodzie oraz zakresy cech umożliwiające dokonanie oceny jakości wody. K. j. wody mogą być natury fizycznej, chemicznej, mikrobiologicznej, organoleptycznej. Podstawowych k. j. wód dostarczają normy jakości wody oraz przepisy sanitarne i przemysłowe. Najbardziej rozbudowane są k. j. wód pitnych, których w obecnie obowiązujących w Polsce przepisach sanitarnych jest 43 (bez kryteriów bakteriologicznych). K. j. wód powierzchniowych i podziemnych, stosowane przy ich klasyfikacji, różnią się nieco między sobą ze względu na często różne użytkowanie tych wód. Przy ocenie jakości wód podziemnych, bywają stosowane również inne kryteria np. trwałości składu wód lub podatności ich na zanieczyszczenia. [Słownik hydrogeologiczny, PIG 2002, Warszawa].

System kanalizacji

System tradycyjnie używany do kolekcjonowania ścieków miejskich (na zasadzie grawitacji) i transportowania ich do centralnego pierwsza- lub drugorzędnego oczyszczania przed zrzutem do wód powierzchniowych.

Korozyjność

Zdolność wody do rozpuszczania i rozkładania pewnych substancji, szczególnie metali.

Komora fermentacyjna

Zamknięty zbiornik do oczyszczania ścieków, w którym pobudzany jest rozwój bakterii w celu rozłożenia materii organicznej.

Wymywanie

Proces, w wyniku którego substancje rozpuszczalne są rozpuszczane i filtrowane przez glebę poprzez przesączająca ciecz.

Bakterie z rodzaju Legionella to cienkie, pleomorficzne pałeczki Gram ujemne o wymiarach 0,3-0,9x2,0-4,0 μm, posiadające polarnie umieszczone wici w liczbie od 1 do 3. Pałeczka jest trudna do zabarwienia konwencjonalnymi metodami, najlepsze barwienie to wysrebrzanie. Posiada zdolność ruchu. Wydziela katalazę i β-laktamazę. Bakteria niezmiernie wymagająca; najlepsze podłoże hodowlane to agar zawierający wyciąg z drożdży z węglem, zbuforowany do pH 6 i uzupełnionycysteiną. Legionella pneumophilia ma wyjątkową zdolność zużywania aminokowasów jako głównego źródła węgla i energii. Do wzrostu niezbędne są: wysokie stężenie dwutlenku węgla (2,5-5%) i wysoka wilgotność, ale nawet w optymalnych warunkach wzrost trwa 2-6 dni. Ich naturalnym rezerwuarem są wody śródlądowe i morskie, głównie w strefach przybrzeżnych gdzie często dochodzi do eutrofizacji. Licznie występują również w glebie i gorących źródłach wody. Liczba gatunków włączanych do rodzaju Legionella stale rośnie, w 1983 roku znano tylko 10 gatunków i 9 grup serologicznych, w 1993 roku ponad 25 gatunków i 48 grup serologicznych, obecnie wyodrębniono już 50 gatunków i 70 grup serologicznych.Spośród rejestrowanych zachorowań 80-90% wywołanych jest przez gatunek L. pneumophila, w tym 50-75% przez L. pneumophila sg 1, 5-20% zachorowań może być spowodowanych przez L. micdadei, L. longbeache, L. dumofii, L. bozemanii, inne gatunki izolowane są z materiału klinicznego niezmiernie rzadko.

Limnologia

Nauka o fizycznych, chemicznych, hydrologicznych i biologicznych aspektach wody słodkiej.

Lód

Woda w postaci stałej.

Lotne związki organiczne (VOC)

Volatile Organice Compound (ang.). Syntetyczne organiczne związki, które łatwo parują i są często rakotwórcze.

Ługowanie, wymywanie, wypłukiwanie 
 Proces rozpuszczania skał lub minerałów (oraz odpadów) i wynoszenia z wodą poza zasięg ich występowania. Ł. skał osadowych obejmuje kolejno minerały od najłatwiej do najtrudniej rozpuszczalnych (np. wg kolejności: halit, gips, kalcyt, dolomit). W skałach magmowych przebiegają bardziej złożone procesy wietrzenia chemicznego umożliwiające przebieg ł. Procesy ł. zmieniają w różny sposób chemizm wód podziemnych. Efekt zmian uzależniony jest zarówno od składu mineralogicznego ługowanego ośrodka skalnego jak i warunków przebiegu procesu. [Słownik hydrogeologiczny, PIG 2002, Warszawa]

Makroskładniki; *makroelemety 
 Pierwiastki występujące powszechnie w wodach podziemnych, uznawane za główne ich składniki. Zazwyczaj m. stanowią w sumie ponad 90% substancji rozpuszczonych. Należą do nich pierwiastki wchodzące w skład jonów głównych (C, O, S, Cl, Ca, Mg, Na i K). Wzajemne proporcje stężeń m. zmieniają się w wodach podziemnych w różnych strefach ich występowania. M. mogą być pochodzenia naturalnego i antropogenicznego. Ponieważ nazwa makroelementy stosowana jest w innych pokrewnych naukach (geochemii, biologii) i obejmuje inny zespół pierwiastków i jonów, należy stosować w hydrogeologii nazwę makroskładniki lub główne składniki wód. [Słownik hydrogeologiczny, PIG 2002, Warszawa]

 Mikroskładniki, pierwiastki śladowe, rzadkie pierwiastki, *mikroelementy 
 Grupa pierwiastków, które w wodach podziemnych występują w nieznacznych ilościach, najczęściej nie przekraczając stężeń 1 mg/dm3. Lokalnie stężenia ich mogą sięgać kilkudziesięciu, a nawet setek i tysięcy mg/dm3. Niskie stężenia m. uwarunkowane są najczęściej małymi klarkami tych pierwiastków w litosferze lub ograniczoną predyspozycją do migracji wodnej. Wiele m. dostaje się do wód podziemnych wraz z zanieczyszczeniami. Pojęcie mikroelement stosowane w innych naukach przyrodniczych (biologii, geochemii) obejmuje inny zespół pierwiastków, stąd korzystniej w hydrogeologii posługiwać się pojęciem mikroskładniki Niekiedy pojęciem m. obejmowane są też różne związki, zwłaszcza zanieczyszczenia, występujące w wodach w śladowych ilościach. [Słownik hydrogeologiczny, PIG 2002, Warszawa]

 Mineralizacja (substancji organicznej), rozkład (substancji organicznej), *dekompozycja (substancji organicznej); *destrukcja (substancji organicznej) 
 Całokształt procesów odbywających się m.in. w wodach podziemnych, w wyniku których związki organiczne ulegają rozkładowi na formy coraz prostsze, aż do form mineralnych. M. substancji organicznej traktować można jako końcowy etap biodegradacji (biodegradacja całkowita). W warunkach tlenowych m. przebiega w pełniejszym zakresie niż w beztlenowych. [Słownik hydrogeologiczny, PIG 2002, Warszawa]

 Mineralizacja wód

1. Podstawowa cecha chemiczna wody, określana w badaniach hydrogeochemicznych m.in. przy ocenie jakości wody i różnego rodzaju klasyfikacjach wód. Oblicza się ją sumując stężenia wszystkich mineralnych składników wody. Minimalna ilość oznaczeń to makroskładniki, mineralne formy azotu (jony azotanowe i jony amonowe) oraz jony żelaza (jony żelazawe i jony żelazowe). 
 2. Przybliżonymi miarami mineralizacji wody mogą być sucha pozostałość, substancje rozpuszczone, przewodność elektrolityczna właściwa, a nawet twardość wody. M. w. wyrażana jest w [mg/dm3]. [Słownik hydrogeologiczny, PIG 2002, Warszawa]

Podział wód ze względu na ich mineralizację [w g/dm3]:

• słodka, zwykła < 1;
• półsłodka 1–3;
• słonawa 3–10;
• słona 10–35;
• solanka > 35;
• solanka silna > 150; [Słownik hydrogeologiczny, PIG 2002, Warszawa]

Monitoring wód podziemnych 
 Kontrolno-decyzyjny system oceny dynamiki antropogenicznych przemian w wodach podziemnych. Polega na prowadzeniu w wybranych charakterystycznych punktach (stacjach, posterunkach, punktach obserwacyjnych) powtarzalnych pomiarów i badań stanu zwierciadła wód podziemnych i ich jakości oraz interpretacji ich wyników w aspekcie ochrony środowiska wodnego. Celem monitorowania wód podziemnych jest wspomaganie działań zmierzających do likwidacji lub ograniczenia ujemnego wpływu czynników antropogenicznych na wody podziemne. Monitoring wód podziemnych jest w Polsce prowadzony w sieciach: krajowej, regionalnych i lokalnych. Sieć krajową tworzą wybrane, reprezentatywne punkty (stanowiska) obserwacyjne (aktualnie 726). Głównym zadaniem monitoringu regionalnego jest rozpoznanie oraz stała kontrola jakości wód w zbiornikach o znaczeniu regionalnym, w tym GZWP. Zadaniem monitoringu lokalnego jest rozpoznanie i śledzenie wpływu (stwierdzonych i potencjalnych) ognisk zanieczyszczeń na jakość wód podziemnych. Dla ujęć wód podziemnych ma znaczenie osłonowe. [Słownik hydrogeologiczny, PIG 2002, Warszawa] 

Nadkład poziomu wodonośnego 
 Wszystkie utwory występujące ponad poziomem wodonośnym. Dla wód swobodnych strefa leżąca ponad zwierciadłem wód podziemnych obejmuje strefę aeracji, a dla wód naporowych ponadto utwory leżące nad poziomem wodonośnym. Terminu tego używa się najczęściej rozpatrując zagrożenie wód podziemnych. [Słownik hydrogeologiczny, PIG 2002, Warszawa].

 Naturalne surowce lecznicze 
 Kopaliny lecznicze, w tym wody lecznicze, peloidy oraz gazy wykorzystywane w utrzymaniu zdrowia, a także w leczeniu lub łagodzeniu skutków albo objawów chorób. [Ustawa z dn. 25 lipca 2001r. o uzdrowiskach, gminach uzdrowiskowych i lecznictwie uzdrowiskowym]

 Naturalna woda mineralna 
 Woda podziemna wydobywana jednym lub kilkoma otworami naturalnymi lub wierconymi, pierwotnie czysta pod względem chemicznym i mikrobiologicznym, charakteryzująca się stabilnym składem mineralnym oraz właściwościami mającymi znaczenie fizjologiczne, powodującymi korzystne oddziaływanie na zdrowie ludzi, określonymi według wymagań i kryteriów. [Dz. U. Nr 276, poz. 2738]

 Naturalna woda mineralna  
 Woda eksploatowana z udokumentowanych zasobów wody podziemnej, wydobywana jednym lub kilkoma otworami wierconymi lub źródłami, pierwotnie czysta pod względem chemicznym i mikrobiologicznym, charakteryzująca się stabilnym składem mineralnym oraz właściwościami mającymi znaczenie fizjologiczne, powodującymi korzystne oddziaływanie na zdrowie ludzi. [Dz. U. Nr 120, poz. 1258]

 Naturalna woda źródlana 
 Woda podziemna wydobywana jednym lub kilkoma otworami naturalnymi lub wierconymi, pierwotnie czysta pod względem chemicznym i mikrobiologicznym, nieróżniąca się właściwościami i składem mineralnym od wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi, określonymi w przepisach o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę. [Dz. U. Nr 276, poz. 2738]

 Normy jakości wody pitnej 
 Obowiązujące przepisy normatywne bądź sanitarne ustalające dopuszczalne dla wód pitnych stężenia różnych (zwłaszcza niepożądanych) substancji oraz zanieczyszczeń bakteriologicznych. W polskich przepisach sanitarnych (Rozporządzenie Min. Zdr. i Opieki Społecznej z 4.V.1990) podano 43 chemiczne i fizyko-chemiczne wskaźniki jakości wody określając maksymalne dopuszczalne stężenia ich w wodach pitnych. Stosowane w Polsce normy (P.N.) nie podają informacji dotyczących dopuszczalnych stężeń dla wody pitnej, a dotyczą metod określania różnego rodzaju parametrów i wskaźników. Nie są też ogólnie obowiązujące we wszystkich działach gospodarki. Kryteria jakości wody, Wymogi jakościowe wód podziemnych. [Słownik hydrogeologiczny, PIG 2002, Warszawa]

Pojemność neutralizacji kwasów (CNA)

Miara pojemności/zdolności buforującej wody; zdolność wody do opierania się zmianom pH.

Zaawansowany proces utleniania

Jeden z kilku kombinacji procesu utleniania. Zaawansowany proces utleniania chemicznego używa chemicznych utleniaczy do redukcji poziomów ChZT/BZT, oraz do usuwania organicznych oraz nieorganicznych substancji utleniających się. W wyniku tego procesu materia organiczna może zostać całkowicie utleniona do dwutlenku węgla i wody, choć zwykle nie jest konieczne utlenianie do tego poziomu.

Szerokie spektrum zaawansowanego procesu utleniania jest dostępne:

• - Proces chemicznego utleniania z użyciem nadtlenku wodoru, ozonu, połączenia nadtlenku z ozonem, podchlorynu, reagentu.

• - Utlenianie wzmocnione UV (Ultra-fiolet) takie jak UV/ ozon, UV/ wodór, UV/powietrze

• - Mokre utlenianie (wet air oxidation) i katalityczne mokre utlenianie (powietrze jest utleniaczem)

Zaawansowane oczyszczanie wody

Poziom oczyszczania ścieków wymagający 85% redukcji stężenia zanieczyszczeń, znane tez jako oczyszczanie III stopnia.

Zaawansowane oczyszczanie ścieków

Każde oczyszczanie ścieków uwzględniające usuwanie składników takich jak fosfor i azot oraz duży procent substancji zawieszonej.

Napowietrzanie

Technika używana w oczyszczaniu wody wymagającej dostarczenia tlenu, znana jako tlenowe biologiczne oczyszczanie wody. Woda oczyszczana jest traktowana albo za pomocą rozpylanych kropli wody lub powietrza dostarczanego np. za pomocą urządzeń napowietrzających. Powietrze jest wciskane w wodę tworząc bąbelki i wodzie zostaje dostarczony tlen.

Zbiornik napowietrzający, areator

Zbiornik używany do wstrzykiwania powietrza w wodę.

Tlenowy

Proces, który zachodzi w obecności tlenu, np. rozkład materii organicznej przez bakterie w stawie napowietrzanym.

Powinowactwo

Chęć z jaką jon w wymieniaczu łączy się i jest zatrzymywany z jonem-odpowiednikiem o przeciwnym ładunku. Na powinowactwo bardzo wpływa stężenie elektrolitu otaczającego wymieniacz.

Rozkwit alg

Okres zwiększonego rozwoju i wzrostu alg co wpływa na jakość wody. Rozkwit alg sugeruje niebezpieczne zmiany w chemii wody.

Zasadowość

Buforująca zdolność wody; Zdolność wody do neutralizowania się. Zapobiega to zbyt kwaśnemu lub zasadowemu poziomowi pH. Powoduje że węgiel jest dodawany do wody. Zasadowość stabilizuje pH wody około wartości 7. Jednak, kiedy kwasowość jest wysoka zasadowość spada, co wpływa niekorzystnie na warunki życia w wodzie. W chemii wody jest ona wyrażona w ppm lub mg/L ekwiwalentu węglanu wapnia. Zasadowość całkowita wody jest sumą wszystkich trzech zasadowości: węglanowej, dwuwęglanowej i wodorotlenowej.
Rozpuszczalność wodna

Maksymalne stężenie związku chemicznego, który rozpuszcza się w danej ilości wody.

Warstwa wodonośna

Warstwa w glebie, gdzie zachodzi transport znacznej objętości wody.

Rozcieńczanie/ rozrzedzanie

Proces zmniejszenia stężenia komponentów w czasie. Może to zachodzić w wyniku absorpcji, adsorpcji, rozkładu lub przekształcania (reakcji).

Zasada

Alkaliczna substancja, której pH nie przekracza 7,5.

Temperatura wrzenia

Temperatura, w której ciśnienie pary cieczy równa się ciśnieniu na jej powierzchni. Ciecz wtedy paruje. Jeśli ciśnienie cieczy jest rożne, punkty wrzenia tez są rożne. Dla wody temperatura wrzenia wynosi 100 stopni Celsjusza.

Woda słonawa

Woda, która jest pomiędzy kategorią wody słonej i wody świeżej.

Podchloryn wapnia

Związek chemiczny szeroko stosowany do dezynfekcji wody, np. w basenach lub oczyszczalniach ścieków. Jest użyteczny bo jest on w postaci stałej, suchego proszku i może być przekształcany w tabletki.

Wkład sedymentacyjny filtra

Filtr do usuwania zanieczyszczeń mechanicznych zakres od 0.1 mikron do 200 mikronów..

Węglany

Związki chemiczne od dwutlenku węgla.

Twardość węglanowa

Twardość wody powodowana obecnością produktów ubocznych węglanów i dwuwęglanów wapnia i magnezu.

Zawór kontrolny

Zawór pozwalający na przepływ wody w jednym kierunku, a następnie zamykający się żeby zapobiegać.

Przejrzystość

Czystość cieczy np. wody

Związek chemiczny

Dwa elementy lub więcej razem złączone poprzez działanie sił chemicznych w odpowiedniej proporcji .

Stężenie

Ilość substancji rozpuszczonej w jednostce roztworu, wyrażonej w mg/L.

Przewodność

Ilość elektryczności jaką woda może przewodzić. Wyrażona w jednostkach przewodności elektrycznej określana jako TDS

Zanieczyszczenie

Każdy obcy element w substancji np. w wodzie.

Prąd wody

Porcja przepływu/ strumienia wody poruszająca się o wiele szybciej niż pozostała część wody. Poruszanie się wody jest w zasadzie zlokalizowane w prądach.

Rozkład

Rozpad materii organicznej w wyniku działalności bakterii lub grzybów zmieniających chemiczna strukturę i fizyczne właściwości materii. foto-oksydacja

Oksydacja foto utlenianie 

Foto-utlenianie określane również jako foto-oksydacja polega na naświetlaniu wody promieniowaniem ultrafioletowym (UV). Foto-utlenianie ma szczególnie istotne znaczenie w dezynfekcji wody. Własności promieniowania ultrafioletowego skutecznie niszczą bakterie oraz inne mikroorganizmów, powodują rozbicie i zjonizowania cząsteczek wszelkich związków organicznych, które następnie usuwa się poprzez zastosowanie wkładów z żywicami jonowymiennymi. Najsilniejsze działanie bakteriobójcze posiada promieniowanie o długości fali 254 nm, natomiast fale krótsze są bardziej  efektywne w utlenianiu związków organicznych.Podstawową zaletą metody jest to, że nie zmienia ona składu fizykochemicznego wody.

Odgazowywanie

Proces usuwania gazów rozpuszczonych z wody, przy użyciu wysysania lub ciepła.
Odsalanie

Usuwanie soli z wody morskiej lub słonawej przy użyciu rożnych technik, w celu produkcji wody pitnej np. membranowej.

Odczyn (wody) 
 Cecha chemiczna wody zależna od stężenia jonów wodorowych (właściwie od aktywności jonów hydronowych), traktowana jako podstawowy wskaźnik jakości wody. O. w. podawany jest w umownej, czternastostopniowej skali pH, a wyrażany w formie ujemnego logarytmu aktywności jonów wodorowych : pH = -lg[H3O+]. Wyróżniany jest o. w. kwaśny, obojętny i zasadowy (wartość pH). [Słownik hydrogeologiczny, PIG 2002, Warszawa]

Woda destylowana

Woda destylowana, uzyskuje się ją po termicznej obróbce w ten sposób usuwamy wszystkie sole TDS Total Dissolved Solids

Środki odkażające

Ciecze lub gazy służące do dezynfekcji filtrów, rurociągów, systemów etc.

Rtęć

Rtęć jest drugim, po plutonie, najbardziej toksycznym pierwiastkiem na ziemi. Rtęć z jednego termometru może zatruć małe jezioro. Zalecenia Agencji Ochrony Środowiska podają za bezpieczną dawkę 0,1 mikrograma/kg masy ciała dorosłego człowieka dziennie

Rozpuszczanie

Proces, w którym cząsteczki stale mieszają się jedna po drugiej z cieczą i stają się częścią cieczy.

Tlen rozpuszczony

Ilość tlenu rozpuszczonego w wodzie w danym czasie, wyrażona w ppm lub mg/L.
Technologie wodne  
Technologie wodne mieszczą w zakresie swoim obróbkę wody zanieczyszczonej.  
 

Substancja stała rozpuszczona

Substancja stała, która całkowicie rozpuszcza się w wodzie i może być usunięta przy użyciu filtracji .

Susza

Okres, w którym występują mniej niż średnie opady w danym czasie.

Ściek

Woda zanieczyszczona. Woda z produkcji.

Inżektor

Urządzenie używane do wtryskiwania roztworu substancji do ścieków podczas ich oczyszczania.

Wzbogacenie gruntu ziemi

Dodatek składników odżywczych, takich jak azot lub fosfor, ze ścieków lub odpływu z obszarów rolniczych do wód powierzchniowych, bardzo wzmacnia rozwój alg.

Parowanie

Przejście cieczy w stan gazowy.

Medium filtrowe złoże filtracyjne

Materiał przepuszczalny absorbujący, utleniający, który służy do oddzielania substancji stałej od cieczy przepływającej przez ten filtr.

Filtrat

Ciecz, która przeszła przez filtr.

Podział komórkowy

Sposób rozmnażania się mikroorganizmów poprzez podział komórki.

Pierwiastki toksyczne 
 Pierwiastki, których występowanie w pożywieniu człowieka, w tym też w wodzie pitnej, w zbyt wysokich jest szkodliwy. Dopuszczalny poziom stężeń w wodach pitnych dla poszczególnych p. t. określają przepisy sanitarne dotyczące jakości wody. Pierwiastki metaliczne takie jak: Hg, Cd, Pb i Cu, są uznawane za najbardziej toksyczne dla człowieka. Podlegają one intensywnej biokumulacji ze środowiska wodnego. Oddziaływanie toksyczne na organizm człowieka występuje w przypadku wielu pierwiastków, które jednak przy odpowiednio niskich poziomach stężeń są pożądane i mogą nawet nadawać właściwości lecznicze wodom podziemnym np. F, As, Cu. [Słownik hydrogeologiczny, PIG 2002, Warszawa]

Pobór wód podziemnych, eksploatacja, wydobycie 
 Czynność pobierania i ilość wód odbieranych ze studni, ujęcia, źródła. [Słownik hydrogeologiczny, PIG 2002, Warszawa]

Przewodność elektrolityczna właściwa wody 
 Miara przewodnictwa elektrolitycznego wody, traktowana jako cecha jakości wód naturalnych i powszechnie oznaczana dla przybliżonej oceny ich mineralizacji i stopnia zanieczyszczenia. P. e. w. potocznie nazywana jest przewodnością wody, niekiedy wyrażana też jest jako odwrotność oporności elektrolitycznej wody. P. e. w. oznaczana jest zwłaszcza przy wskaźnikowych pomiarach terenowych oraz przy kontroli jakości wody. Wartości p. e. w. wyrażane w [mS/cm] w przybliżeniu odpowiadają mineralizacji wody wyrażonej w mg/dm3. Stosowanych jest też szereg wzorów empirycznych uściślających te zależności. [Słownik hydrogeologiczny, PIG 2002, Warszawa]

Równowaga węglanowa 
 Równowaga hydrogeochemiczna zachodząca powszechnie w wodach podziemnych obejmująca współdziałanie wody z dwutlenkiem węgla i węglanami nierozpuszczonymi i rozpuszczonymi w wodzie głównie w formie wodorowęglanów (CaCO3 + H2O + CO2 - Ca2+ + 2HCO3-). R. w. obejmuje też stan określonej proporcji między jonami: wodorowęglanowymi i dwuwęglanowymi (HCO3- CO32- + H+), bowiem w wodach podziemnych dysocjacja kwasu węglowego przebiega dwustopniowo. R. w. buforuje naturalne wody, decydując przy niskich mineralizacjach wód o ich odczynie. Dwutlenek węgla zrównoważony, Dwutlenek węgla agresywny. [Słownik hydrogeologiczny, PIG 2002, Warszawa]

 Rozpuszczanie, roztwarzanie 
 Proces przechodzenia minerałów, gazów, cieczy do roztworu wodnego tworzenie z wodą podziemną mieszaniny jednorodnej pod względem fizycznym i chemicznym. R. wzbogaca wody podziemne w rozpuszczane substancje. R. obejmuje zarówno szereg związków nieorganicznych jak i organicznych. Procesem przeciwstawnym jest wytrącanie się minerałów. Procesy wytrącania i rozpuszczania zachodzą zgodnie z równowagą termodynamiczną pomiędzy wodą, gazami i rozpuszczanym minerałem. Ukierunkowanie przebiegu procesów rozpuszczania/wytrącania ocenia się obliczając wskaźnik nasycenia i porównując go z występującymi stężeniami minerału w badanej wodzie. [Słownik hydrogeologiczny, PIG 2002, Warszawa]

Rozlewisko

Płaski lub prawie płaski obszar wzdłuż rzeki lub strumienia, na który rozlewa się woda podczas wysokiego stanu wody.

Równowaga węglanowa 
 Równowaga hydrogeochemiczna zachodząca powszechnie w wodach podziemnych obejmująca współdziałanie wody z dwutlenkiem węgla i węglanami nierozpuszczonymi i rozpuszczonymi w wodzie głównie w formie wodorowęglanów (CaCO3 + H2O + CO2 - Ca2+ + 2HCO3-). R. w. obejmuje też stan określonej proporcji między jonami: wodorowęglanowymi i dwuwęglanowymi (HCO3- CO32- + H+), bowiem w wodach podziemnych dysocjacja kwasu węglowego przebiega dwustopniowo. R. w. buforuje naturalne wody, decydując przy niskich mineralizacjach wód o ich odczynie. Dwutlenek węgla zrównoważony, Dwutlenek węgla agresywny. [Słownik hydrogeologiczny, PIG 2002, Warszawa]

 Rozpuszczanie, roztwarzanie 
 Proces przechodzenia minerałów, gazów, cieczy do roztworu wodnego tworzenie z wodą podziemną mieszaniny jednorodnej pod względem fizycznym i chemicznym. R. wzbogaca wody podziemne w rozpuszczane substancje. R. obejmuje zarówno szereg związków nieorganicznych jak i organicznych. Procesem przeciwstawnym jest wytrącanie się minerałów. Procesy wytrącania i rozpuszczania zachodzą zgodnie z równowagą termodynamiczną pomiędzy wodą, gazami i rozpuszczanym minerałem. Ukierunkowanie przebiegu procesów rozpuszczania/wytrącania ocenia się obliczając wskaźnik nasycenia i porównując go z występującymi stężeniami minerału w badanej wodzie. [Słownik hydrogeologiczny, PIG 2002, Warszawa]

 Samowypływ, samowypływ wód artezyjskich 
 Samoczynny wypływ wody podziemnej ze studni ujmującej warstwę o zwierciadle napiętym, wywołany ciśnieniem artezyjskim, przy zwierciadle piezometrycznym o rzędnej większej niż rzędna powierzchni terenu. W warunkach szczególnych np. w dolinach dużych silnie drenujących rzek, samowypływ jest możliwy również z warstw o zwierciadle swobodnym, gdy wysokość hydrauliczna na pewnej głębokości jest wyższa niż w partiach przypowierzchniowych warstwy. [Słownik hydrogeologiczny, PIG 2002, Warszawa]

 Schoellera wykres, Schoellera-Berkaloffa wykres 
 Graficzna metoda odwzorowywania chemizmu wód w układzie prostokątnych współrzędnych. Stężenia poszczególnych jonów, substancji organicznej, gazów, nanosi się na pionowych, pomocniczych osiach zgodnie ze skalą logarytmiczną. Naniesione wartości stężeń łączy się między sobą linią łamaną odwzorowującą skład chemiczny wody. Na jednym S. w. można nanieść kilka analiz co pozwala na wizualne ich porównywanie. Jest to jedna z nielicznych metod graficznych umożliwiająca w pełni czytelne przedstawianie stężeń mikroskładników i różnego typu składników specyficznych. Graficzne metody odwzorowania chemizmu wód. [Słownik hydrogeologiczny, PIG 2002, Warszawa]

 Skład chemiczny wód, chemizm wód 
 Pojęcie oznacza skład rozpuszczonych (zdysocjowanych i niezdysocjowanych) substancji występujących w wodzie (gazów, minerałów, substancji organicznej itd.) a nie samej wody jako związku chemicznego. S. ch. w. decyduje o właściwościach (chemicznych, fizycznych i organoleptycznych) wody. Niekiedy przedstawiany jest w postaci zapisu uwzględniającego jedynie skład jonowy wód lub nawet wyłącznie jony główne.[Słownik hydrogeologiczny, PIG 2002, Warszawa]

 Smak wody 
 Cecha organoleptyczna oznaczana jedynie w przypadku pewności, że badana woda nie jest zanieczyszczona. Wyróżniamy 4 podstawowe rodzaje s. wywoływane najczęściej przez określone substancje rozpuszczone w wodzie.

 [Słownik hydrogeologiczny, PIG 2002, Warszawa]

Przepływ

Poziom ilości/pojemności przepływającej cieczy w danym czasie.

Organika na membranie

Rozkład materii organicznej na powierzchni membrany, co powoduje niewydajność filtra.

Zamarzanie

Przejście cieczy w stan stały pod wpływem spadku temperatury. Dla wody temperatura zamarzania wynosi 0 stopni Celsjusza.

Woda słodka

Woda zawierająca mniej niż 1 mg/l rozpuszczonej substancji stałej TDS

Szara woda

Ścieki komunalne pochodzące z mycia kuchennego, łazienek, prania, umywalek, zmywarek.

Woda gruntowa

Woda znajdująca się w strefie wysycanej gleby; Porusza się wolno z miejsc położonych wyżej nad poziomem morza i o wyższym ciśnieniu do miejsc niżej położonych o niższym ciśnieniu, takich jak rzeki i jeziora.

Wąwóz

Głęboki kanał powstały w wyniku intensywnej erozji wodnej.

Twarda woda

Woda zawierająca duża ilość jonów naładowanych dodatnio. Twardość wody jest określana przez ilość atomów wapnia i magnezu obecnych w wodzie. Mydła zwykle źle się rozpuszczają w twardej wodzie.

Wymiennik ciepła

Obiekt służący usuwaniu lub dodawaniu ciepła do cieczy.

Metale ciężkie

Metale o gęstości większej lub równej 5.0 i dużej wadze cząsteczkowej. Większość z nich jest toksyczna dla ludzi nawet w małych stężeniach.

Mikro-organizmy

Wody powierzchniowe zawierają szeroką różnorodność mikro-organizmów, w tym ameby, bakterie, pierwotniaki, wrotki, okrzemki i algi. Ponieważ jednak większość wody w laboratorium pochodzi z miejskiej stacji uzdatniania wody, i jest silnie uzdatniona dla usunięcia mikroorganizmów, podstawowymi mikroorganizmami istotnymi dla systemu oczyszczania wody są bakterie. Typowy poziom bakterii w pitnej wodzie zasilającej laboratorium wynosi jedną kolonię na mililitr lub mniej. Rozwój bakterii jest utrzymywany na tak niskim poziomie przy użyciu resztkowego poziomu chloru lub innego środka dezynfekującego. Gdy te środki dezynfekujące zostają usunięte podczas procesu oczyszczania wody – bakterie mają szansę rozwoju.

Nawilżanie

Wprowadzanie pary wodnej do powietrza.

Współczynnik wodoprzepuszczalności

Natężenie z jakim woda może przepływać przez medium filtracyjne.

Węglowodór

Związek organiczny zbudowany z atomów węgla i wodoru często używany w przemyśle paliwowym.

Użycie energii hydroelektrycznej

Użycie wody w generowaniu elektryczności w urządzeniach, gdzie turbina poruszana jest przez płynąca/spadająca wodę.

Siarkowodór (H2S)

Gaz emitowany podczas rozkładu materii organicznej przez odpowiednie bakterie, gaz o zapachu zgniłych jaj.

Podchloryn

Anion tworzący związki takie jak podchloryn wapnia lub sodu. Te związki są często używane do dezynfekcji i wybielania.

Nieprzepuszczalny

Nie łatwy do spenetrowania przez wodę.

Nieczystości

Cząsteczki lub inne elementy powodujące że woda jest zanieczyszczona.

Zrzut niebezpośredni

Wprowadzanie zanieczyszczeń ze źródeł innych niż komunalne do publicznej oczyszczalni ścieków. Zrzut ten może pochodzić z obiektów przemysłowych lub komercyjnych (restauracja, hotele itp.), z których ścieki wpływają do kanalizacji publicznej.

Napływ zasilanie wodne

Strumień wody wchodzący do każdego systemu oczyszczania.

Zastrzyk chemiczny

Wprowadzanie przez pompę dozującą związku chemicznego lub medium do wody używanej w rożnych procesach aby poprawić jej skład chemiczny lub przefiltrować odpowiednie składniki.

Wymiana jonowa

Zastępowanie niepożądanych jonów o danym ładunku poprzez dane jony o tym samym ładunku w roztworze, poprzez przepuszczalny dla jonów absorbent.

Nieorganiczne związki chemiczne

Związki o pochodzeniu mineralnym, nie o węglowej strukturze.

Nawadnianie

Aplikowanie wody lub ścieków na dany obszar dla dostarczenia wody i składników odżywczych roślinom poprzez dysze natryskowe.

Woda laboratoryjna

Woda oczyszczona używana w laboratoriach jako podstawa do tworzenia roztworów lub rozcieńczeń . Nie zawiera żadnych składników reagujących.

Zrzut do gruntu

Zrzut ścieków do gruntu w celu oczyszczenia lub powtórnego użycia.

System wodny duży instalacja, rurociąg

System wodny obsługujący ponad 60,000 klientów.

Wapno

Związek powszechnie stosowany w oczyszczaniu wody.

Mechaniczne napowietrzanie

Użycie energii mechanicznej do wprowadzania powietrza w wodę w celu absorbowania tlenu przez strumień zanieczyszczenia.

Mechaniczna flotacja

Termin używany w przemyśle mineralnym do określania użycia rozproszonego powietrza do produkcji bąbelków o średnicy od 0.2 do 2 mm.

Media

Materiały, które tworzą barierę filtru dla pewnych substancji zawieszonych lub cieczy rozpuszczonych w wodzie.

Topnienie

Przejście fazy stałej w ciekła.

Membrana

Cienka bariera pozwalająca na przejście niektórych komponentów lub cieczy, a innych nie. Jest to materiał półprzepuszczalny, którego przepuszczanie zależy od wielkości lub właściwości cząsteczek. Membrany są powszechnie stosowane do separacji substancji.

Metabolizm

Przekształcanie pożywienia np. rozpuszczalnej substancji organicznej w materie komórkowa i gazowe produkty uboczne w procesie biologicznym.

MFS mikrofiltracja  

Micro Filtration System, służy do automatycznej separacji mieszaniny typu substancja stała/ciecz.

Wzrost mikrobiologiczny

Rozmnażanie się mikroorganizmów takich jak bakterie, algi, okrzemki, plankton czy grzyby.

Mikron

Jednostka określająca miarę długości, równa jednej milionowej metra.

Mikroorganizmy

Organizmy tak małe ze mogą być obserwowane tylko przez mikroskop, takie jak bakterie, grzyby lub drożdże.

Woda mineralna

Woda zawierająca duże ilości rozpuszczonych minerałów takich jak wapń, sod, magnes czy żelazo. Niektóre wody z kranu zawierają tyle samo lub więcej minerałów co komercyjne wody mineralne. Nie ma naukowego dowodu ze niskie lub wysokie stężenie minerałów w wodzie jest korzystne dla człowieka.

Mieszanie się

Zdolność cieczy do rozpuszczania się w sobie.

Mgiełka

Cząsteczki cieczy o wielkości 40 do 500 mikrometrów, tworzą się w wyniku kondensacji pary. Dla porównania, cząsteczki mgły są mniejsze niż 40 mikrometrów.

Mieszanina

Rożne elementy lub składniki zmieszane ze sobą.

Zrzut miejski

Zrzut ścieków z oczyszczalni która otrzymała wodę do oczyszczenia z gospodarstw domowych, obiektów komercyjnych (hotele, restauracje) i przemysłu do zlewni obszaru przybrzeżnego.

Ścieki miejskie

Płynne ścieki pochodzące z działalności społeczności. Mogą się składać z ścieków domowych (komunalnych) oraz przemysłowych.

Osady miejskie

Półpłynne pozostałości po oczyszczeniu ścieków i wody miejskiej.

Neutralizacja

Dodatek substancji do neutralizacji wody, aby nie miała odczynu ani kwaśnego ani zasadowego. Neutralizacja nie oznacza dokładnie pH= 7.0, mówi tylko o punkcie ekwiwalentu reakcji kwas-zasada.

Neutron

Nie naładowana cześć składowa atomu, która odgrywa role w radioaktywności. Znajdują się w jądrze.

Nitryfikacja

Proces biologiczny, podczas którego bakterie nitryfikujące zamieniają toksyczny amoniak do mniej szkodliwego azotanu. Jest używany powszechnie do usuwania substancji azotowych ze ścieków, ale w stawach i jeziorach zachodzi naturalnie.

Źródła nie-punktowe

Rozproszone źródła zanieczyszczenia wody bez specyficznego miejsca początku powstania. Zanieczyszczenia ogólnie spływają z powierzchni wraz z woda deszczowa. Typowe źródła nie punktowe to rolnictwo i emisja atmosferyczna.

Nie pitna woda

Woda, która jest niebezpieczna i nie nadająca się do spożywania, ponieważ zawiera zanieczyszczenia, minerały i czynniki chorobotwórcze.

Zanieczyszczenia powodujące niedogodność

Zanieczyszczenia w wodzie, które nie są zwykle szkodliwe dla zdrowia, ale powodują nieprzyjemny zapach, koloryt, korozje, pienienie się lub plamienie.

Składnik odżywczy

Każda substancja, która pobudza wzrost organizmów żywych. Termin odnosi się zwykle do azotu i fosforu w ściekach ale również do innych istotnych i śladowych elementów.

Zanieczyszczenie składnikami odżywczymi

Zanieczyszczenie źródeł wody poprzez nadmierny dopływ składników odżywczych. W wodach powierzchniowych, nadmierny wzrost alg jest głównym problemem zanieczyszczeń.

Materia organiczna

Substancja roślinna lub zwierzęca (żywa lub martwa), o strukturze węgiel-wodór.

Osmoza

Cząsteczki wody przechodzące przez membrany naturalnie na stronę o większym stężeniu rozpuszczonych zanieczyszczeń.

Wylot (zrzutu)

Miejsce zrzutu oczyszczonej wody z oczyszczalni do odbiornika (rzeki, jeziora, gruntu).

Wskaźnik przelewu

Jedna z wytycznych w projektowaniu osadników i urządzeń oczyszczających w oczyszczalni ścieków, do określenia czy są one odpowiednio i wystarczająco używane.

Utlenianie

Chemiczne reakcja, podczas której jony przenoszą elektrony aby zwiększyć dodatnia wartościowość.

Zbiornik utleniający

Zbudowany przez człowieka zbiornik wodny, w którym zanieczyszczenia rozkładane są w procesie działalności bakteryjnej.

Potencjał redox

Potencjał elektryczny wymagany w celu przetransportowania elektronów z utleniacza do reduktora, używany jako wartość jakościowa stanu utlenienia w oczyszczalniach ścieków.

Polaryzacja stężeniowa  

Jest to zjawisko polegające na  powstaniu przy powierzchni membrany warstewki roztworu o większym stężeniu substancji zatrzymywanej przez membranę, co zmniejsza efekt rozdzielania. Zjawiska tego nie da się całkowicie wyeliminować, można zmniejszyć ten efekt przez: intensywne mieszanie roztworu (np. przepływ turbulentny nadawy), wprowadzanie na  membranę strumieni o niezbyt dużych gęstościach rozpuszczalnika. 
Tworzenie warstwy żelowej jest bezpośrednio związane z polaryzacją stężeniową i powoduje powstawanie tzw. “placka’, którego opór narasta w czasie i może przekraczać opór membrany. W rozwiązaniach konstrukcyjnych zakłada się w związku z tym jako zadanie pierwszoplanowe stałe lub periodyczne zmywanie tej warstwy (np. przepływ krzyżowy).

Przewodnictwo

Sole nieorganiczne w wodzie składają się z dodatnio naładowanych kationów oraz ujemnie naładowanych anionów - które będą przewodzić prąd elektryczny po przyłożeniu napięcia pomiędzy dwoma elektrodami zanurzonymi w wodzie. Im więcej jest obecnych jonów, tym większy prąd - większe przewodnictwo (i niższa rezystywność). Przewodnictwo jest wyrażane w mikrosimensach na centymetr (μS/cm) i jest stosowane do mierzenia jakości wody surowej i wody oczyszczonej typu podstawowego. Rezystywność jest odwrotnością przewodnictwa i jest wyrażana w megaomach·cm (Mom·cm). Jest wygodniejsza do pomiaru jakości wody wysokooczyszczonej.

Niedobór tlenu

Zmniejszenie się poziomu tlenu rozpuszczonego w zbiornikach wodnych.

Ozon

Niestały czynnik utleniający składający się z trzech atomów tlenu; znajduje się w warstwie ozonowej w atmosferze. Jest produkowany w wyniku rozładowania elektrycznego z udziałem tlenu lub przez specjalnie skonstruowane lampy UV.

Parametr

Zmienna, dająca się zmierzyć właściwość, której wartość jest decydująca/istotną charakterystyką systemu, np. takiego jak woda. Temperatura, ciśnienie, gęstość itp.

Wielkość cząsteczkowa

Wielkość cząsteczki określana przez najmniejszy wymiar np. średnice. Zwykle wyrażana w mikronach.

Obciążenie cząsteczkowe

Masa cząsteczek na jednostkę objętości wody.

Pasteryzacja

Eliminacja mikroorganizmów poprzez działanie ciepłem przez dany okres czasu.

Patogeny

Mikroorganizmy powodujące choroby.

Procent wysycenia

Ilość substancji rozpuszczonej roztworze w porównaniu do ilości jaka mogłaby być w nim rozpuszczona.

Woda przesączająca się

Woda, która przechodzi przez skały lub glebę pod wpływem siły grawitacyjnej.

Układ okresowy

Ułożenie/zorganizowanie elementów chemicznych zgodnie ze wzrastająca liczba atomowa, stworzone przez naukowca zwanego Mendelejef.

Przepuszczalność

Zdolność medium do przepuszczania cieczy pod wpływem ciśnienia.

Trwałość

Odnosi się do długości czasu podczas którego składnik (zanieczyszczenie) pozostaje w środowisku po jego wprowadzeniu.

pH

Wartość, która określa czy substancja jest kwaśna, obojętna czy zasadowa. Obliczana na podstawie ilości jonów wodoru obecnych w substancji. Wartość mieści się w skali od 0 do 14, gdzie 7 substancje obojętna. Wartości p. poniżej 7 świadczą ze substancja ma odczyn kwaśny a wartości p. powyżej 7 mówią ze odczyn jest zasadowy.

pH wody ultraczystej

Pomiar pH wody ultra-czystej jest trudny. Nie tylko dlatego, że woda wysoko-czysta szybko "łapie" zanieczyszczenia, które wpływają na jej pH, ale także posiada niską konduktancję, która powoduje niestabilność pomiaru w większości pH-metrów, chyba że są one specjalnie zaprojektowane do pracy w wodzie ultra-czystej. Na szczęście, ponieważ stężenie jonów wodorowych w wodzie wpływa na pH i na rezystywność, pH musi leżeć w określonych granicach dla danego odczytu przewodnictwa. Na przykład, gdy rezystywność wynosi 10 Mom ·cm, wartość pH musi leżeć pomiędzy 6,6 i 7,6. pH ultra-czystej wody może spaść do 4,5 jako że absorbuje ona dwutlenek węgla z atmosfery , ale nie oznacza to, że woda jest silnie zanieczyszczona; już kilka ppm CO2 spowoduje spadek pH.

Testy pilotażowe

Testy technologii oczyszczania w warunkach takich jak w terenie przeprowadzane w laboratoriach w celu zidentyfikowania potencjalnych problemów przed właściwym wprowadzeniem technologii. Wykonuje się na małych przenośnych stacjach uzdatniania wody w których można szybko i sprawnie podmieniać złoża filtracyjne media.

Osmoza Odwrócona w połączeniu z Lampą UV co usuwa z wody

Glony, glinu, amonu, ameobic-torbiele, arsen, azbest, bakterie, baru, benzen, wodorowęglanów, boru, bisfenolu A (BPA), kadmu, chloramin, chlorki, chlor, chloroform, chromu, chromu, osadów węgla, bakterie coli , miedź, cryptosporidium, cyjanek, E. coli, bakterie kału, fluor, formaldehyd, grzyby, Giardia, metale ciężkie, hepatitus wirusa, herbicydy, kwas solny, wirus grypy, nieorganicznych minerałów, żelaza, ołowiu, lindan, manganu, rtęci, metanu , mikroby, eter metylo-tert-butylowym (MTBE), zarodniki pleśni, niklu, azotanów, pasożytów, wirusów polio, polichlorowane bifenyle (PCB), Tetrachloroetylen (PERC), perflurorchemicals (PFC), pestycydy, fosforany, farmaceutyków, pierwotniaki, radioaktywności, radu, Rdza, Salmonella typhi, osadów typhosa salmonelli, selen, Shigella, srebro, symazyny, szlamu, sodu, cyjanek sodu, strontu, siarczanów, siarki, łącznie substancji rozpuszczonych (TDS), toksafenu, trihalometany (THM), mętność, Vibrio cholerae , wirusy, lotnych związków organicznych (VOC), drożdże, i wiele innych

Oczyszczanie wstępne sedymentacyjne na wejściu do budynku

Całkowite oczyszczenie wody na wlocie do całego budynku lub obiektu. Stosuje się wielkości sita od 90 do 200 mikron.

Pory

Otwory w membranie lub złożu (medium) pozwalające na przepływ wody przez nie.

Substancja polarna

Substancja niosąca ładunek dodatni i ujemny, np. woda.

Trwałe Zanieczyszczenia Organiczne, TZO

POPs Persistent Organic Pollutants (ang.) związki kompleksowe bardzo trwałe i trudno biodegradowalne.

Woda pitna

Woda bezpieczna do spożycia.

Potencjometryczna powierzchnia

Powierzchnia do której woda w warstwie wodonośnej może się podnieść pod wpływem działania ciśnienia hydrostatycznego.

Osad z procesu strącania

Nierozpuszczalny produkt chemicznej reakcji w wodzie.

Strącanie

Zmienianie składników rozpuszczalnych w nierozpuszczalne lub źle rozpuszczalne w wyniku reakcji chemicznej, w celu późniejszego usunięcia ich w procesie filtracji.

Kanalizacja ciśnieniowa

System rur w których woda, ścieki lub inne ciecze są pompowane na większą wysokość.

Oczyszczanie wstępne

Proces zmniejszania lub eliminowania zanieczyszczeń w ściekach zanim zostaną zrzucone.

Oczyszczanie pierwszego stopnia

Usuwanie substancji zawieszonej, unoszącej się na powierzchni oraz strąconej z wody oczyszczanej.

Woda używana do procesów

Woda służąca do rożnej produkcji na każdym poziomie.

Woda oczyszczona

Woda która przeszła przez oczyszczalnie i jest gotowa do dostarczenia dla konsumentów.

Protony

Dodatnio naładowane części składowe atomu skupione w jądrze.

Pierwotniaki (Protozoa)

Duże mikroorganizmy, żywiące się bakteriami.

Publiczny system wodny

System zapewniający doprowadzenie wody rurociągiem do konsumpcji do co najmniej 25 gospodarstw indywidualnych.

Proces gnilny

Biologiczny rozkład materii organicznej; w warunkach beztlenowych.

Pirogen

Substancja produkowana przez bakterie, całkiem stabilna. Powoduje gorączkę u ssaków.

Ocena jakościowa wody

Analiza wody używana do opisania wizualnych i estetycznych cech charakterystycznych wody.

Ocena wody ilościowa

Analiza wodnych właściwości i stężeń związków i zanieczyszczeń w celu określenia jakości wody.

Quicksilver water

Roztwór azotanu rtęci używany w srebrzeniu.

Radioaktywny

Mający właściwości uwalniania promieniowania.

Ścieki surowe

Nieczyszczone ścieki i ich zawartość.

Woda surowa

Pobór wody przed jej oczyszczeniem lub jakimkolwiek użyciem.

Areacja

Odnowienie dostaw tlenu w dolnych warstwach zbiorników w celu podniesienia poziomu zawartości tlenu.

Odbiorniki wodne

Rzeki, jeziora, oceany, strumienie lub inne cieki wodne, do których zrzucane są ścieki lub woda oczyszczona.

Strefa zasilania

Obszar, z którego wody deszczowe przesiąkają do gleby aby dotrzeć do warstwy wodonośnej.

Solanka 
 Woda o mineralizacji ogólnej wynoszącej co najmniej 35 g/dm3, której głównymi składnikami rozpuszczonymi są jony: chlorkowy Cl-, sodowy Na+ i wapniowy Ca2+. Niektórzy autorzy wyróżniają grupę silnych solanek o mineralizacji powyżej 150 g/dm3. [Słownik hydrogeologiczny, PIG 2002, Warszawa].

Strefowość hydrogeochemiczna pionowa 
  Zmienność chemizmu wód podziemnych w pionie uwarunkowana głównie ograniczeniem wraz z głębokością ruchliwości wód, szybkości i intensywności wymiany wód infiltracyjnych, przedłużeniem czasu współdziałania wód podziemnych z ośrodkiem skalnym, oraz zmianą warunków fizycznych. Stosując kryterium mineralizacji wody, od powierzchni terenu wyróżnia się strefę wód słodkich, wód akratopegowych oraz wód mineralnych. Kryterium warunków utleniająco-redukcyjnych pozwala wydzielić strefę warunków utleniających, warunków glejowych (poziom glejowy) i warunków redukcyjnych. Chemizm wód opisany relacją stężeń głównych jonów, w warunkach klimatów umiarkowanych pozwala wydzielić wraz z głębokością strefy wód typów: HCO3-Ca, SO4-Cl-Na-Ca, Cl-Na, Cl-Na-Ca i najgłębiej w strefie stagnacji hydrochemicznej wody typu Cl-Ca. [Słownik hydrogeologiczny, PIG 2002, Warszawa]

 Stężenie, koncentracja (substancji występujących w wodzie) 
 Liczba określająca zawartość rozpuszczonego składnika w 1 dm3 wody. W starszych opracowaniach stężenia wyrażane były w stosunku do objętości 1 litra, co w przypadku wód słodkich jest równoznaczne z objętością 1 dm3. Obecnie zawartość składników wód podziemnych najczęściej jest wyrażana w mg/dm3, mval/dm3 lub w jednostkach pochodnych. S. podawane są w odniesieniu do poszczególnych jonów lub pierwiastków, z reguły przeliczane są też na podstawową formę występowania danego pierwiastka w wodzie. [Słownik hydrogeologiczny, PIG 2002, Warszawa]

 Stężenie jonów wodorowych 
 S. j. w. nadaje wodzie określony odczyn (odczyn wody) wyrażany w skali pH (wartość pH). W rozważaniach hydrogeochemicznych należy uwzględniać zamiast s. j. w. aktywność jonów hydronowych. [Słownik hydrogeologiczny, PIG 2002, Warszawa]

 Substancja organiczna 
 Ogólne pojęcie obejmujące zespół różnego typu, rodzaju i genezy związków organicznych, zarówno rozpuszczalnych jak i nierozpuszczalnych w wodzie. S. o. wywiera ogromny wpływ na warunki hydrogeochemiczne: w formie rozpuszczonej może obniżać Eh i pH wody, może tworzyć związki chelatowe i koloidy ochronne ułatwiające migrację szeregu pierwiastków. W fazie stałej jest intensywnym sorbentem. Podczas migracji w wodach podziemnych s. o. podlega mineralizacji. Stężenie s. o. w wodach podziemnych określane jest szeregiem ogólnych wskaźników np. biochemiczne zapotrzebowanie tlenu, chemiczne zapotrzebowanie tlenu, całkowity węgiel organiczny. [Słownik hydrogeologiczny, PIG 2002, Warszawa]

 Substancje stałe rozpuszczone 
 Pojęcie używane w chemii sanitarnej, w analityce wód. Oznaczenie przeprowadza się analogicznie jak przy suchej pozostałości, przeprowadza się je jednak w stosunku do próbek filtrowanych. S. s. r. obejmują rozpuszczone substancje stałe i ewentualnie część substancji koloidalnych. [Słownik hydrogeologiczny, PIG 2002, Warszawa]

 Sucha pozostałość 
 Powszechnie wykorzystywany w hydrogeologii, oznaczany laboratoryjnie, wskaźnik jakości wody. S. p. odpowiada masie osadu pozostającego po odparowaniu 1dm3 wody w temperaturze 105°C i wysuszeniu go w temp. nie przekraczającej 150°C. S. p. jest miarą mineralizacji wody; wyrażana jest w mg/dm3. [Słownik hydrogeologiczny, PIG 2002, Warszawa]

 Suma składników stałych, całkowita zawartość substancji stałych 
 Wskaźnik jakości wód rozumiany jako suma substancji stałych rozpuszczonych i substancji stałych występujących w wodzie w formie zawiesin. [Słownik hydrogeologiczny, PIG 2002, Warszawa]

Systematyka wód podziemnych 
 Podział wód podziemnych oparty na kryteriach uwzględniających całokształt warunków geologicznych, w których te wody występują, a więc: głębokość występowania wód, ich stosunek do powierzchni ziemi i procesu krążenia, układ warstw wodonośnych i warstw nieprzepuszczalnych, charakter i rodzaj próżni, w których woda występuje oraz jej geneza. Przyjęta w Polsce za Z. Pazdro (Pazdro, Kozerski 1990) systematykę wód podziemnych ilustruje przytoczona tabela:

[Słownik hydrogeologiczny, PIG 2002, Warszawa]

Recyrkulacja

Recykling wody po jej użyciu; woda często przechodzi przez systemy oczyszczania przed ponownym użyciem.

Rozpuszczone gazy

Tlen i dwutlenek węgla są dwoma gazami najczęściej znajdowanymi w wodach naturalnych. Dwutlenek węgla zachowuje się jak słaby anion i jest usuwany przez silnie zasadowe żywice jonowymienne. Rozpuszczony tlen może być także usunięty przez żywice jonowymienne w formie siarczanowej, a poziom rozpuszczonego tlenu w wodzie zasilającej może być monitorowany przy pomocy elektrod selektywnych na tlen.

Rozpuszczone związki organiczne

Organiczne zanieczyszczenia wody pochodzą z rozkładu materii roślinnej zasadniczo są to kwasy huminowe i fulwowe – oraz z rolnictwa, papiernictwa oraz ścieków komunalnych i przemysłowych. Zawierają one detergenty, tłuszcze, oleje, rozpuszczalniki oraz pozostałości pestycydów i herbicydów. Dodatkowo, zawarte w wodzie związki organiczne mogą zawierać związki wyługowane z rurociągów, zbiorników oraz środków czyszczących. System oczyszczania wody może być także źródłem zanieczyszczeń i wobec tego musi być zaprojektowany nie tylko tak, żeby usuwać zanieczyszczenia z wody zasilającej, ale żeby uniknąć dodatkowego ponownego zanieczyszczenia pochodzącego z samego systemu. Związki organiczne zawarte w wodzie surowej często dają żółto-brązowe zabarwienie i mogą zablokować żywice jonowymienne, jak również zanieczyścić wodę wyprodukowaną. Stopień zanieczyszczenia organicznego może być mierzony za pomocą testu absorpcji tlenu (OA – oxygen absorbed) wykorzystującego roztwór nadmanganianu potasu, lub testu chemicznego zapotrzebowania tlenu (COD ). Obecnie coraz szerzej są stosowane analizatory całkowitego węgla organicznego (TOC - total organic carbon ), z powodu ich czułości w wykrywaniu niskich poziomów związków organicznych w próbkach wody. (Mówiąc ściśle, instrumenty te mierzą całkowity utlenialny węgiel organiczny (TOOC) obecny w próbkach). Woda o bardzo niskiej zawartości TOC (poniżej 10 ppb) jest szczególnie ważna dla użytkowników takich technik jak HPLC, analiza fluoroscencyjna oraz kultury tkankowe. Równie ważna, w przypadku gdy używane są systemy detekcji ultrafioletowej, jest konieczność, żeby woda miała bardzo niski poziom absorpcji światła UV (idealnie mniej niż 0,0001 jednostek absorpcji przy 254 nm).

Redox

Skrótowa nazwa reakcji redukcji/utleniania. Reakcje redox to seria reakcji substancji, w których zachodzi transport elektronów. Substancje otrzymujące elektron nazywają się utleniaczami.

Redukcja

Chemiczna reakcja, podczas której jony otrzymują elektrony aby zredukować ich dodatnia wartościowość.

Regeneracja jonitu

Wprowadzanie z powrotem jonu-odpowiednika do wymieniacza jonowego (jonitu), poprzez zamianę jonu o większym powinowactwie.

Rozpuszczone związki nieorganiczne

Substancje nieorganiczne w roztworze zawierają sole powodujące twardość, pochodzące z warstw skalnych: wodorowęglany wapnia i magnezu dają wzrost „twardości przemijającej”, podczas gdy siarczany i chlorki powodują „twardość nieprzemijającą”. Pośród innych zanieczyszczeń nieorganicznych obecnych w wodzie znajdują się:

dwutlenek węgla, który rozpuszcza się wodzie dając słaby kwas węglowy, sole sodowe, krzemiany wyługowane z piaszczystych koryt rzek, związki żelazowe i żelazawe pochodzące z minerałów i zardzewiałych rur stalowych, chlorki z wtrąceń solnych, aluminium z dozowania chemikaliów i z minerałów, fosforany z detergentów, oraz azotany z nawozów. Całkowita zawartość stałych związków rozpuszczonych (TDS – total dissolved solids) jest pozostałością w mg/l (lub ppm) otrzymaną przez tradycyjną metodę odparowania próbki wody do suchości i ogrzewania w 180°C. Pozostałość ta zawiera koloidy, nielotne związki organiczne oraz sole stabilne w tej temperaturze. Ponieważ największą częścią w suchej pozostałości są sole nieorganiczne, TDS jest używany jako wskaźnik całkowitej zawartości związków nieorganicznych obecnych w wodzie zasilającej. Może on być mierzony bezpośrednio lub szacowany w sposób przybliżony przez pomnożenie przewodnictwa wody w μS/cm w 25°C przez współczynnik 0,7.

Rezystywność

(Mom·cm) 0,1 1,0 10,0 18,2

Szczawa

1. Woda: lecznicza, swoista zawierająca co najmniej 1000 mg/dm3 wolnego dwutlenku węgla. Woda kwasowęglowa.
2. Tradycyjne ludowe określenie wody, która dzięki zawartości dwutlenku węgla odznacza się orzeźwiającym, kwaskowatym smakiem. [Słownik hydrogeologiczny, PIG 2002, Warszawa]

Przewodnictwo

(μS/cm) 10,0 1,0 0,1 0,055

Wartości przewodnictwa mniejsze niż 2 μS/cm muszą być mierzone „w linii” ponieważ wysoko-czysta woda szybko absorbuje zanieczyszczenia z otoczenia, szczególnie dwutlenek węgla, co wiąże się ze wzrostem przewodnictwa. Przewodnictwo i rezystywność są zależne od temperatury. W 25°C całkowicie czysta woda ma rezystywność 18,2 Mom·cm (przewodnictwo 0,055 μS/cm), z powodu obecności jonów wodorowych i wodorotlenowych. Wzrost temperatury wody wywołuje wyższe przewodnictwo i niższą rezystywność. Nie powinno być to jednak traktowane jako pogarszanie się jakości wody uzdatnionej. Jeśli temperatura wzrośnie o 1°C, przewodnictwo wody wodociągowej wzrośnie o około 2%, ale dla wody ultra-czystej wzrost ten wyniesie około 6%. Normalnie w praktyce stosuje się korektę wszystkich wartości przewodnictwa i rezystywności do 25°C. Jest to wykonywane automatycznie przez współczesne mierniki przewodnictwa – jako istotne dla dokładności pomiaru.

Zbiornik

Naturalny lub sztuczny obiekt do przetrzymywania wody.

Pozostałość

Sucha substancja stała pozostająca po odparowaniu wody.

Proces Odwróconej Osmozy (RO)

Odwrócona osmoza (RO) używa półprzepuszczalnej membrany do oddzielenia i usunięcia rozpuszczonych substancji stałych, związków organicznych, pirogenów, koloidów, wirusów i bakterii z wody. Proces nazywa się osmozą odwróconą gdyż wymaga on dostarczenia ciśnienia aby wymusić przepływ czystej wody przez membranę rozdzielając wodę na słodką i słoną.

Odpływ

Cześć wody deszczowej spływająca z powierzchni ziemi do strumieni i innych wód powierzchniowych.

Woda bezpieczna

Woda nie zawierająca szkodliwych bakterii, toksycznych materiałów lub związków chemicznych; uważana za bezpieczną do picia.

Pobór bezpieczny

Ilość wody na rok, która może być pobrana ze źródła dostarczania przez lata bez zmniejszania zasobów tego źródła poniżej możliwości naturalnego odnowienia/wypełnienia.

Zasolenie

Obecność rozpuszczalnych minerałów w wodzie.

Nasycenie

Warunki cieczy, kiedy jej roztwór zawiera maksymalną ilość danej substancji rozpuszczonej.

Oczyszczanie drugiego stopnia

Usuwanie lub zmniejszanie ilości zanieczyszczeń i BZT ze ścieków pochodzących z oczyszczania pierwszego stopnia.

Osadzanie sedymentacja

Opadanie cząsteczek substancji stałej w cieczy pod wpływem siły ciężkości.

Osady

Cząstki glebowe, piasek i minerały zmyte z powierzchni ziemi do wód, zwykle po opadach deszczowych.

Pół ograniczona warstwa wodonośna

Warstwa wodonośna ograniczona przez warstwy gleby o niskiej przepuszczalności zapewniające jednak nadal odpływ i zaopatrzenie w wodę.

Półprzepuszczalne media złoża

Medium, które pozwala przepływać przez siebie wodzie ale zatrzymuje rozpuszczona w wodzie zawiesinę; używane w rozdzielaniu substancji stałej od cieczy.

Kanalizacja rozdzielona

Kanalizacja przewodząca tylko ścieki sanitarne nie wodę deszczowa.

Separacja

Odizolowanie rożnych składników mieszaniny od siebie.

Zbiornik septyczny szambo

Podziemny zbiornik na ścieki domowe nie połączony z kanalizacją miejska. Ścieki dostają się bezpośrednio z domu do szamba.

Zawiesina opadająca

Te cząsteczki zawieszone w ściekach które osiadają z czasem i są usuwane w postaci osadu.

Osiadanie

Opadanie substancji, która nie rozpuszcza się w wodzie a jej gęstość jest większa niż gęstość wody.

Ściek

Zanieczyszczona ciecz w kanalizacji.

Zanieczyszczenie ściekami

Wprowadzenie nieczyszczonych ścieków do odbiornika wodnego rzeki, stawy, jeziora, sztuczne zbiorniki wodne.

Osad ściekowy

Osad powstały w kanalizacji publicznej.

Instalacja kanalizacyjna

Cały system rurociągów kanalizacyjnych, oczyszczania, transportu i zrzutu ścieków na pola irygacyjne.

Osad (ściekowy), szlam

Półstała pozostałość, zawierająca mikroorganizmy i ich produkty, z każdego procesu oczyszczania wody.

Zmiękczanie wody

Usuwanie wapnia i magnezu z wody aby zmniejszyć jej twardość.

Miękka woda

Każda woda nie zawierająca wysokich stężeń rozpuszczonych minerałów wapnia i magnezu występująca najczęściej w górnych partiach gór.

Rozpuszczalność

Ilość masy substancji, która rozpuści się w jednostce objętości wody.

Substancja rozpuszczona

Materia rozpuszczona w cieczy takiej jak woda.

Rozpuszczalnik

Substancja (zwykle ciekła) zdolna do rozpuszczania jednej lub więcej innych substancji.

Sprężarka

Urządzenie wprowadzające sprężone powietrze do cieczy lub do instalacji powietrznej .

Dozowanie powietrza

Wstrzykiwanie powietrza poniżej zwierciadła wody, aby usunąć rozpuszczone lotne związki organiczne i aby ułatwić tlenowa biodegradacje związków organicznych.

Pomiar przewodności rzeczywistej

Metoda określania zawartości substancji rozpuszczonej w dostawie wody poprzez zmierzenie jej przewodności TDS.

Źródło

Woda gruntowa wyciekająca na powierzchnie ziemi w miejscu gdzie poziom zwierciadła wody jest wyżej od poziomu powierzchni ziemi.

Sublimacja

Przejście cieczy bezpośrednio z fazy stałej do gazowej, bez przechodzenia przez fazę ciekła.

Napięcie powierzchniowe

Siła zwłaszcza w cieczy, zmniejszająca lub ograniczająca wielkość powierzchni.

Woda powierzchniowa

Wszystkie wody naturalnie otwarte które przemieszczają się do atmosfery takie jak rzeki, jeziora, stawy, oczka wodne, strumienie, morza, dorzecza oraz torfowiska.

Zawiesina

Substancja stała organiczna lub nieorganiczna utrzymująca się w zawieszeniu w roztworze.

Synergizm

Jest to zjawisko wzajemnego wzmocnienia działania kilku substancji. Połączone działanie kilku związków chemicznych dających całkowity efekt większy niż efekty tych związków osobno.

Oczyszczanie trzeciego stopnia

Zaawansowane oczyszczanie ścieków uwzględniające oczyszczanie biologiczne usuwając składniki takie jak fosfor, azot i większość BZT i zawiesin.

Zanieczyszczenie termalne

Zrzut ciepłej wody z działalności przemysłowej do odbiorników wód powierzchniowych, powodując śmierć i szkody organizmom wodnym.

Miareczkowanie

Technika analityczna do określania ile substancji znajduje się w próbie wody poprzez stopniowe dodawanie innej odpowiedniej substancji i pomiar ile tej substancji zostało zużyte aby wywołać reakcje.

Tlen O 
  Gaz słabo rozpuszczalny w wodzie, spotykany powszechnie w wodach gruntowych i płytko występujących wodach naporowych. Wraz z głębokością zmniejszają się stężenia t., aż do pełnego zaniku na głębokości wyznaczającej tzw. granicę tlenową. T. aktywnie uczestniczy w procesach utleniania. W wodach podziemnych t. jest głównie pochodzenia atmosferycznego, lokalnie pojawia się jako efekt radiolizy wody. Obecność t. intensyfikuje procesy samooczyszczania się wód, uczestniczy on bowiem w mineralizacji substancji organicznej. Nadmiar t. w ujmowanych wodach podziemnych jest niekorzystny gospodarczo (działa korodująco na rury). [Słownik hydrogeologiczny, PIG 2002, Warszawa]

Twardość całkowita

Suma twardości wapnia i magnezu wyrażona jako ekwiwalent węglanu wapnia.

Twardość wody 
 Właściwość chemiczna wody związana z obecnością rozpuszczonych soli wapnia (twardość wapniowa) i magnezu oraz glinu, żelaza, manganu, strontu, baru, cynku i innych pierwiastków występujących w mniejszych stężeniach. T. w. tradycyjnie definiowana jest jako zdolność do pienienia się wody z mydłem. Współcześnie oznaczana analitycznie jako suma wapnia i magnezu. Wyróżnia się t. w. węglanową oraz t. w. niewęglanową. Suma obydwu twardości nazywana jest t. w. ogólną. W wodach podziemnych występują znaczne zróżnicowania t. w.:

[Słownik hydrogeologiczny, PIG 2002, Warszawa]

Toksyczne zanieczyszczenia wody

Związki, które nie znajdują się naturalnie w środowisku wodnym w danych stężeniach, powodujące śmierć, choroby lub defekty w czasie porodu organizmów je pochłaniających.

Transpiracja

Czynne parowanie wody z nadziemnych części roślin.

Oczyszczalnia

Obiekt wybudowany do oczyszczania ścieków przed ich zrzutem do środowiska.

THMy

Trihalogenometany. Toksyczne związki chemiczne składające się z cząsteczki metanu i jednego z halogenowców: fluoru, bromu, chloru lub jodu dołączonego do trzech miejsc wolnych w cząsteczce. Zwykle są one rakotwórcze. Nawet w niewielkich ilościach mogą spowodować silne zanieczyszczenie środowiska.

Mętność

Miara nieprzejrzystości wody wywołanej obecnością zawiesiny.

Przepływ turbulentny

W płynie występuje mieszanie, powstają wiry - stąd też określenie przepływu turbulentnego, który ze swej natury jest zmienny w czasie. Przepływ z możliwymi fluktuacjami.

Utlenianie za pomocą UV

Proces używający światła o ekstremalnie krótkiej długości fal, które może zabijać mikroorganizmy (dezynfekcja) i rozszczepiać cząsteczki organiczne (foto-utlenianie) pozostawiając je spolaryzowane lub zjonizowane i dlatego łatwiejsze do usunięcia z wody.

Ujęcie wód podziemnych

1. U. w. p. jest otwór wiertniczy, grupa otworów wiertniczych, obudowane źródło naturalne lub inne wyrobisko konstrukcyjnie przygotowane do korzystania z wód podziemnych. [Ustawa z dn. 4 lutego 1994 r. Prawo geologiczne i górnicze]

2. Zespół urządzeń służących do poboru wód podziemnych z jednego lub wielu punktów lub z pewnego obszaru zaopatrujących określonego użytkownika lub dla określonego celu. Wyrobiska służące do udostępnienia wód podziemnych są głównym elementem u. w. p. studnia, sztolnia, dreny, studnia promienista. Według układu wyrobisk udostępniających u. w. p. dzielą się na pionowe, poziome, (ewentualnie) skośne i mieszane. Ujęcia źródeł nie wymagają zabiegów technicznych oprócz podpiętrzenia. [Słownik hydrogeologiczny, PIG 2002, Warszawa]

Uzdatnianie wody– proces polegający na doprowadzeniu zanieczyszczonej wody do stanu czystości wymaganego dla danego zastosowania.

Skład elementarnych procesów uzdatniania wody dobiera się zgodnie z zastosowaniem produktu finalnego. Głównymi metodami pozyskiwania wody uzdatnionej są:

• odżelazianie
• zmiękczanie, np. zmiękczanie
• demineralizacja, np. poprzez destylację
• filtracja – mineralna, węglowa, mechaniczna
• dezynfekcja – chemiczna (ozonowanie, chlorowanie, fluorowanie), promieniowaniem UV
• odwrócona osmoza (RO)
• aeracja

Wodę uzdatnia się dla potrzeb komunalnych (woda wodociągowa, woda pitna), przemysłu (woda przemysłowa, w szczególności spożywczego), medycyny i farmacji.

 Uzdrowisko

Obszar (miejscowość) posiadający złoża kopalin leczniczych (wody lecznicze, borowiny) i klimat o właściwościach leczniczych lub jeden z tych czynników oraz urządzenia lecznictwa uzdrowiskowego, jak również sprzyjające leczeniu warunki środowiskowe, w którym prowadzona jest działalność lecznicza oraz wypoczynkowo-turystyczna. Uznanie miejscowości za uzdrowisko następuje w trybie przewidzianym właściwą ustawą. Do uzdrowisk należą zdrojowiska PN-71/Z-11000. [Słownik hydrogeologiczny, PIG 2002, Warszawa]

 Użytkowanie wód

U. w. to ich wykorzystanie dla różnych celów gospodarczych. Głównymi użytkownikami wód są gospodarka komunalna (woda pitna, woda bytowa), przemysł (woda technologiczna, woda chłodnicza), energetyka i ciepłownictwo (woda chłodnicza, woda technologiczna) oraz rolnictwo (nawadnianie, napełnianie stawów). Dąży się by użytkownikami wody podziemnej była przede wszystkim gospodarka komunalna oraz przemysł spożywczy i farmaceutyczny. Strukturę użytkowania wód podziemnych ujmuje się w liczbach bezwzględnych lub w procentach.[Słownik hydrogeologiczny, PIG 2002, Warszawa]

 Użytkowy poziom wód podziemnych UPWP

Zbiornik wód podziemnych (warstwa wodonośna, poziom wodonośny) spełniający określone kryteria ilościowe i jakościowe, z którego w sposób trwały można pobierać wodę I klasy jakości. UPWP winien cechować się miąższością powyżej (2-3) 5 m, wydajnością potencjalną studni powyżej (5) 10 m3/h, przewodnością powyżej (25) 50 m3/d, modułem zasobów regionalnych powyżej 5 m3 * d-1 z km2 tj. 0.06 dm3 * s-1 * (km2)-1, a wydajność potencjalna studni nie może być niższa niż 5 m3 * h-1. Podane kryteria liczbowe zostały podane w Atlasie 1995, przedtem były wielokrotnie zmieniane. Główny poziom użytkowy (wodonośny) to pierwszy od powierzchni terenu o regionalnym znaczeniu. Wartości w nawiasach odnoszą się do Karpat i innych obszarów ubogich w wody podziemne. [Słownik hydrogeologiczny, PIG 2002, Warszawa]

Desorpcja

Uwalnianie zanieczyszczenia które zostało zatrzymane na filtrze..

Wartość pH

Umowny sposób wyrażania odczynu wody jako ujemnego logarytmu aktywności jonów wodorowych, właściwie hydronowych. W. pH wód podziemnych zmienia się w szerokich granicach :

W. pH wpływa na przebieg większości procesów zachodzących w wodach podziemnych. [Słownik hydrogeologiczny, PIG 2002, Warszawa]

Woda ultra czysta UP-Water

Jej produkcja wymaga specjalnych zabiegów. Szerokie spektrum technik jest używanych do osiągnięcia tej wody, między innymi: filtracja na membranach, wymiana jonowa, filtry submikronowe, UV i ozonowanie. Produkowana woda jest ekstremalnie czysta i nie zawiera prawie w ogóle lub niewiele soli, związków organicznych, pirogenów, tlenu, zawiesin i bakterii.

Woda

Ciecz bezbarwna, bez smaku i zapachu. Temperatura topnienia 0°C. Temperatura wrzenia 100°C. Temperatura krytyczna 4°C. Ciepło topnienia 0,337 kJ/g. Ciepło parowania 2,282 kJ/g. Gęstość max dla 4°C 1 g/cm3. Odgrywa szczególną rolę w rozwoju życia na Ziemi, budowie jej płaszcza skalnego, składzie atmosfery i biosfery, stanowi główny składnik hydrosfery. Najważniejszy i najpowszechniej używany surowiec mineralny, nieodzowny w przeważającej części procesów technologicznych. [Słownik hydrogeologiczny, PIG 2002, Warszawa]

  Woda arsenowa

Woda lecznicza, swoista o zawartości arsenu (As III i/lub As V) co najmniej 0,7 mg/dm3, co odpowiada 1,3 mg jonu arsenianowego (HAsO42-) i 1 mg jonu arseninowego (AsO2-). [Słownik hydrogeologiczny, PIG 2002, Warszawa]

 Woda borowa

Woda lecznicza, swoista zawierająca co najmniej 5 mg/dm3 kwasu metaborowego (HBO2). [Słownik hydrogeologiczny, PIG 2002, Warszawa]

  Woda bromkowa

Woda lecznicza, swoista zawierająca co najmniej 5 mg/dm3 jonu bromkowego (Br-). [Słownik hydrogeologiczny, PIG 2002, Warszawa]

 Woda butelkowana 
 Butelkowana woda [Słownik hydrogeologiczny, PIG 2002, Warszawa].

 Woda chlorkowa

Woda o składzie chemicznym z dominacją jonu chlorkowego. W wielu klasyfikacjach hydrochemicznych dominacja ta oznacza przekroczenie nawet 70% mvali stężeń podstawowych anionów. Wody chlorkowe mają charakter wód słonych i solanek. [Słownik hydrogeologiczny, PIG 2002, Warszawa]

 Woda fluorkowa

Woda lecznicza, swoista, zawierająca co najmniej 1,0 mg/dm3 jonu fluorkowego (F). [Słownik hydrogeologiczny, PIG 2002, Warszawa]

 Woda glauberska

Woda lecznicza, mineralna, siarczanowo-sodowa, w której udział jonów siarczanowego (SO42-) i sodowego (Na+) wynosi co najmniej po 20% mval. [Słownik hydrogeologiczny, PIG 2002, Warszawa]

 Woda głębinowa

Woda podziemna występująca głęboko pod powierzchnią ziemi, izolowana od niej całkowicie. Nie jest odnawiana; z reguły ma wysoką mineralizację. [Słownik hydrogeologiczny, PIG 2002, Warszawa]

  Woda gruntowa 
 Wody podziemne swobodne. [Słownik hydrogeologiczny, PIG 2002, Warszawa]

  Woda hipertermalna 
 Woda: lecznicza, swoista o temperaturze wyższej niż 40°C. [Słownik hydrogeologiczny, PIG 2002, Warszawa]

 Woda hipoosmotyczna, woda hipotoniczna

Woda lecznicza, mineralna lub swoista, której temperatura krzepnięcia wynosi powyżej -0,55°C, a ciśnienie osmotyczne jest niższe od 7,6x103 hPa. [Słownik hydrogeologiczny, PIG 2002, Warszawa]

 Woda hipotermalna

Woda lecznicza, swoista o temperaturze wyższej niż 20°C a równej lub niższej od 35°C.[Słownik hydrogeologiczny, PIG 2002, Warszawa]

 Woda homeotermalna, woda izotermalna

Woda lecznicza, HYPERLINK swoista o temperaturze wyższej niż 35°C i równej lub niższej od 40°C. [Słownik hydrogeologiczny, PIG 2002, Warszawa]

 Woda hybrydalna, woda poligenetyczna 
 Mieszanina wód podziemnych różnego pochodzenia. [Słownik hydrogeologiczny, PIG 2002, Warszawa]

 Woda infiltracyjna

Woda podziemna powstała w wyniku infiltracji wód atmosferycznych i powierzchniowych w ośrodek skalny. [Słownik hydrogeologiczny, PIG 2002, Warszawa]

 Woda izoosmotyczna, woda izotoniczna

Woda: lecznicza, mineralna, której temperatura krzepnięcia wynosi od -0,58 do -0,55°C, a ciśnienie osmotyczne wynosi ok. 7,7x103 hPa. [Słownik hydrogeologiczny, PIG 2002, Warszawa]

 Woda jodkowa

Woda lecznicza, swoista zawierająca co najmniej 1,0 mg/dm3 jonu jodkowego (J). [Słownik hydrogeologiczny, PIG 2002, Warszawa]

 Woda krzemowa

Woda lecznicza, swoista zawierająca co najmniej 100 mg/dm3 kwasu metakrzemowego (H2SiO3). [Słownik hydrogeologiczny, PIG 2002, Warszawa]

 Woda kwasowęglowa

Woda lecznicza, swoista zawierająca od 250 mg/dm3 do 999 mg/dm3 wolnego CO2. [Słownik hydrogeologiczny, PIG 2002, Warszawa]

 Woda kwaśna 
 Odczyn wody, wartość pH. [Słownik hydrogeologiczny, PIG 2002, Warszawa]

 Woda lecznicza

Woda: mineralna i/lub swoista odznaczająca się stałością cech fizycznych i chemicznych (w granicach dopuszczalnych wahań), nie budząca zastrzeżeń pod względem sanitarnym i uznana za leczniczą przez Radę Ministrów. [Słownik hydrogeologiczny, PIG 2002, Warszawa]

 Woda manganowa

Woda lecznicza, swoista zawierająca co najmniej 1,0 mg/dm3 jonu manganawego (Mn2+). [Słownik hydrogeologiczny, PIG 2002, Warszawa]

Woda mineralna 
 1. Woda lecznicza zawierająca co najmniej 1000 mg/dm3 rozpuszczonych składników stałych.
 2. Nazwa potoczna stosowana do butelkowanych wód podziemnych. [Słownik hydrogeologiczny, PIG 2002, Warszawa]

  Woda niskozmineralizowana, woda słodka, woda zwykła

Pojęcie potoczne określające wodę o niewysokiej mineralizacji, umożliwiającej użytkowanie wody do celów pitnych. Według obowiązujących przepisów sucha pozostałość wody niskozmineralizowanej nie może przekraczać 800 mg/dm3. Często granica ta jest przesuwana do 1000, a nawet 2000 mg/dm3. Pojęciem bliskoznacznym jest woda słodka. [Słownik hydrogeologiczny, PIG 2002, Warszawa]

  Woda obojętna, woda o odczynie obojętnym 
 Woda o pH zbliżonym do 7. [Słownik hydrogeologiczny, PIG 2002, Warszawa]

  Woda pitna, woda do picia, woda konsumpcyjna

Jeden z rodzajów wód użytkowych, woda nadająca się do celów konsumpcyjnych - do picia, produkcji żywności i napojów. Woda o określonych właściwościach fizycznych, chemicznych, organoleptycznych oraz stanie bakteriologicznym, zgodnym z obowiązującymi przepisami sanitarnymi dotyczącymi wód pitnych. Cechy konsumpcyjne może mieć woda w stanie surowym jak i nabyć je po przeprowadzeniu procesów uzdatniających. W. p. może być zarówno wodą powierzchniową (np. rzeczną) jak i podziemną (źródlaną, studzienną). [Słownik hydrogeologiczny, PIG 2002, Warszawa]

 Woda podziemna

Wody występujące w skałach skorupy ziemskiej. Główna ich część pochodzi z infiltracji opadów atmosferycznych (niekiedy także wód powierzchniowych), w małym stopniu z kondensacji pary wodnej w skorupie ziemskiej. Również nieznaczna ich część pochodzi z głębi ziemi przez wydzielanie się pary wodnej z roztworów magmowych lub przez odwodnienie minerałów (wody juwenilne), a także z zachowanych w osadach resztek wód z zanikłych mórz i innych zbiorników wodnych (wody reliktowe). Wody pochodzące z infiltracji przemieszczając się przez strefę aeracji tracą nieznaczną część na skutek związania siłami molekularnymi z ziarnami gruntu (woda błonkowata) oraz zatrzymując się na nieprzepuszczalnych lub słaboprzepuszczalnych wkładkach (woda zawieszona). Pozostała, główna część, dążąc pod wpływem siły ciężkości w głąb skorupy ziemskiej napotyka warstwy wodoszczelne (np. iły) i gromadzi się nad nimi tworząc poziomy wodonośne (Zbiornik wód podziemnych). W zależności od głębokości występowania wód podziemnych oraz rozmieszczenia struktur wodonośnych i utworów otaczających wyróżniamy wody przypowierzchniowe (potocznie nazywane podskórnymi), wody gruntowe, wody wgłębne, wody głębinowe. O gromadzeniu i przewodzeniu wody podziemnej oraz drogach krążenia decyduje charakter litologiczny skał, w których występują wody porowe, wody szczelinowe, wody krasowe, a także złożone wody porowo-szczelinowe i wody szczelinowo-krasowe. Litologia, głębokość i czas przebywania wody w środowisku skalnym kształtuje skład chemiczny i stopień mineralizacji wody (wody słodkie, wody mineralne). W zależności od warunków hydrogeologicznych i klimatycznych kształtują się zasoby wód podziemnych, które w wielu regionach świata stanowią podstawowy surowiec warunkujący rozwój gospodarczy. [Słownik hydrogeologiczny, PIG 2002, Warszawa]

  Woda radoczynna

Woda lecznicza, swoista, w której natężenie promieniowania jądrowego rozpuszczonych składników gazowych (głównie Rn) i/lub stałych (głównie Ra) wynosi co najmniej 2 nCi/dm3. [Słownik hydrogeologiczny, PIG 2002, Warszawa]

  Wody reliktowe, wody szczątkowe, wody pogrzebane, wody kopalne

Wody uwięzione w skałach, powstałe w dawnych epokach geologicznych, całkowicie izolowane od wpływu czynników zewnętrznych. Genetycznie wyróżnia się wody reliktowe-sedymentacyjne i wody reliktowe-paleoinfiltracyjne. [Słownik hydrogeologiczny, PIG 2002, Warszawa]

 Woda siarczanowa

Woda o składzie chemicznym z dominacją jonu siarczanowego. W wielu klasyfikacjach hydrochemicznych dominacja ta oznacza przekroczenie 70% mvali stężeń podstawowych anionów. W. s. o tak wysokich względnych stężeniach siarczanów, spotykane są bardzo rzadko w naturalnych warunkach. [Słownik hydrogeologiczny, PIG 2002, Warszawa]

 Woda siarczkowa

Woda lecznicza, swoista zawierająca co najmniej 1 mg/dm3 siarki oznaczanej jodometrycznie występującej w postaci siarkowodoru (H2S), jonu hydrosiarczkowego (S-), wielosiarczków (H2Sx przy x = 26) oraz w jonie tiosiarczanowym (S2O32). [Słownik hydrogeologiczny, PIG 2002, Warszawa]

 Woda słodka, woda niskozmineralizowana, woda zwykła

Woda podziemna o mineralizacji nie przekraczającej 1 g/dm3. W kategorii tej wyróżnia się też wody ultrasłodkie (M < 0,2 g/dm3) oraz akratopegi (0,5 < M < 1 g/dm3). W niektórych państwach górna granica mineralizacji w. s., traktowanej jako woda użytkowa, przesunięta jest do 2 g/dm3 a nawet wyżej. W. s. nie zawsze jest wodą użytkową może np. wykazywać zbyt wysoką promieniotwórczość, zabarwienie itp. [Słownik hydrogeologiczny, PIG 2002, Warszawa]

 Woda słona

Woda o mineralizacji ogólnej wynoszącej co najmniej 10 g/dm3, lecz nie przekraczającej 35 g/dm3, której dominującymi składnikami są jony: chlorkowy, sodowy i wapniowy. [Słownik hydrogeologiczny, PIG 2002, Warszawa]

 Woda słonawa, woda średniozmineralizowana

Woda o mineralizacji ogólnej wynoszącej co najmniej 3 g/dm3, lecz nie przekraczającej 10 g/dm3, w której składzie występują w różnych proporcjach aniony: wodorowęglanowy HCO3-, siarczanowy SO42- i chlorkowy Cl- oraz kationy: wapniowy Ca2+, magnezowy Mg2+, sodowy Na+ i potasowy K+. [Słownik hydrogeologiczny, PIG 2002, Warszawa]

 Woda stołowa

1. Butelkowana naturalna woda mineralna [Słownik hydrogeologiczny, PIG 2002, Warszawa].

2. Woda otrzymana po dodaniu do wody źródlanej naturalnej wody mineralnej lub soli mineralnych zawierających jeden lub więcej składników, mających znaczenie fizjologiczne, jak: sód, magnez, wapń, chlorki, siarczany, wodorowęglany. [Dz. U. Nr 120, poz. 1258]

 Woda swoista, woda specyficzna

Woda lecznicza zawierająca jeden lub więcej składników farmakologicznie czynnych w ilościach nie niższych niż współczynniki farmakodynamiczne tych składników i/lub woda termalna. [Słownik hydrogeologiczny, PIG 2002, Warszawa]

 Woda średniozmineralizowana, 
 Woda słonawa [Słownik hydrogeologiczny, PIG 2002, Warszawa]

 Woda termalna, terma, cieplica, woda geotermalna

1. Woda: lecznicza, swoista, woda podziemna mineralna lub zwykła, której temperatura na wypływie ze źródła lub odwiertu wynosi co najmniej 20°C. Jest to umowna, przyjęta w Polsce granica pomiędzy wodami termalnymi a niskotemperaturowymi, która wynika z relacji do temperatury ciała ludzkiego i możliwości wykorzystania wód do celów balneologicznych (Dowgiałło, Karski, Potocki, 1969).

2. Woda o temperaturze wyższej o co najmniej 5°C od średniej rocznej temperatury powietrza w otoczeniu wypływu.

3. Woda podziemna o podwyższonej temperaturze wykorzystywana lub nadająca się do wykorzystania jako nośnik energii (ogrzewnictwo, produkcja energii elektrycznej) [Słownik hydrogeologiczny, PIG 2002, Warszawa].

 Woda twarda 
 Twardość wody. [Słownik hydrogeologiczny, PIG 2002, Warszawa]

 Woda użytkowa, woda do celów gospodarczych

Woda nadająca się do celów konsumpcyjnych i gospodarczych np. dla potrzeb komunalnych (woda pitna), zaopatrzenia przemysłu, hodowli, lub do nawodnień rolniczych. Użytkowane mogą być zarówno wody powierzchniowe jak i wody podziemne, w stanie surowym jak i po przeprowadzeniu uzdatniania. Dla oceny przydatności wody do określonych celów wykonuje się różnego rodzaju analizy wód, wyniki których porównuje się z obowiązującymi normami i przepisami (normy jakości wód). Przy ocenie możliwości użytkowania wód podziemnych, obok jakości ocenia się zasoby wód, podatność wody na zanieczyszczenia i trwałość składu chemicznego. To ostatnie kryterium jest zawsze szczegółowo uwzględniane przy ocenie wód leczniczych, które stanowią specjalną kategorię w. u. [Słownik hydrogeologiczny, PIG 2002, Warszawa]

 Woda *witriolowa 
 Woda: lecznicza, mineralna, siarczanowo-żelazista o bardzo niskim pH. [Słownik hydrogeologiczny, PIG 2002, Warszawa]

 Woda wodorowęglanowa

Woda o składzie chemicznym z dominacją jonu wodorowęglanowego. W wielu klasyfikacjach hydrochemicznych dominacja ta oznacza przekroczenie 70% mvali stężeń podstawowych anionów (jony główne). W. w. są wodami słodkimi, powierzchniowymi i podziemnymi, płytko występującymi, bezpośrednio lub pośrednio zasilanymi infiltracyjnie. [Słownik hydrogeologiczny, PIG 2002, Warszawa]

 Woda zasadowa, woda alkaliczna 
 Odczyn wody, wartość pH [Słownik hydrogeologiczny, PIG 2002, Warszawa]

 Woda zasolona

Woda o podwyższonej mineralizacji i wyraźnie słonawym lub słonym smaku; zawartość jonu Cl- w w. z. wynosi co najmniej 1000 mg/dm3. [Słownik hydrogeologiczny, PIG 2002, Warszawa]

 
 Woda zgazowana

Woda zawierająca znaczną ilość nierozpuszczonego gazu w postaci pęcherzyków. Przykładem w. z. jest szczawa [Słownik hydrogeologiczny, PIG 2002, Warszawa]

 Woda zmineralizowana

Pojęcie używane najczęściej w balneologii, określa naturalną wodę charakteryzującą się podwyższoną mineralizacją (M > 1g/dm3). [Słownik hydrogeologiczny, PIG 2002, Warszawa]

 Woda żelazista

Woda lecznicza, swoista zawierająca co najmniej 10 mg/dm3 jonu żelazawego (Fe2+). [Słownik hydrogeologiczny, PIG 2002, Warszawa]

 Współczynniki farmakodynamiczne

Minimalne stężenia składników stałych i/lub gazowych i/lub minimalna temperatura mogąca stanowić podstawę do uznania wody za wodę: leczniczą mineralną i/lub swoistą. [Słownik hydrogeologiczny, PIG 2002, Warszawa]

 Wodolecznictwo, hydroterapia

Najstarszy dział fizykoterapii, wykorzystujący do celów leczniczych wodę w postaci ciekłej, lodu lub pary wodnej. [www.encyklopedia.pwn.pl]

 Wskaźniki hydrochemiczne

Stosowane przez niektórych autorów wartości stosunków ilościowych składników wód podziemnych informujące w/g tych autorów o pochodzeniu wód podziemnych, ich składników a także o kontakcie wód podziemnych ze złożami surowców użytecznych. [Słownik hydrogeologiczny, PIG 2002, Warszawa]

  Współczynniki farmakodynamiczne

Minimalne zawartości niektórych składników chemicznych, zwanych składnikami swoistymi, lub minimalna wartość właściwości fizycznych wody, powodujących jej działanie lecznicze. Współczynniki te zostały przyjęte na podstawie eksperymentalnie stwierdzonego dolnego progu ich aktywności biologicznej. 

Współczynniki farmakodynamiczne i odpowiadające im nazwy wód

wg B. Paczyński i Z. Płochniewski (1996)

* B. Paczyński, 2002

Odpływ miejski

Woda odpływająca z powierzchni ulic miast zawierająca zanieczyszczenia wpływająca do kanalizacji lub odbiorników.

UV

Ultra Fiolet. Promieniowanie świetlne, którego długość fali jest krótsza niż długość fali światła widzialnego. Używany do zabijania bakterii dezynfekcja lub niszczenia ozonu.

Para

Gazowy stan substancji takiej jak np. woda.

Parować

Przejście cieczy w stan gazowy.

Wirusy, Virus

Najmniejsze formy żyjące, nie komórkowe. Żyją we wnętrzu komórek zwierząt, roślin, bakterii i często wywołują choroby. Zbudowane są z kwasu nukleinowego otoczonego otoczka białkowa.

Woda zanieczyszczona

Woda użyta i zrzucona pochodząca z gospodarstw domowych, rolnych, przemysłu zawierająca rozpuszczoną lub zawieszoną materie.

Woda oczyszczona - porady

1. Przechowywanie wody oczyszczonej powinno być ograniczone do absolutnego minimum w celu uniknięcia pogarszania się jej jakości.

2. Czystość mikrobiologiczna wody w systemie oczyszczania wody może być utrzymana tylko poprzez stałe cyrkulowanie wody przez poszczególne etapy oczyszczania, łącznie ze zbiornikiem magazynowym.

3. Aby powstrzymać rozrost alg, należy unikać używania przezroczystych zbiorników i rurociągów, oraz, jeśli to możliwe, unikać instalowania zbiorników magazynowych blisko bezpośredniego nasłonecznienia lub 
    źródeł ciepła.

4. Dejonizatory mogą pracować na bardzo niskim ciśnieniu, ponieważ odmiennie od odwróconej osmozy, jakość wody w tym przypadku nie zależy od ciśnienia. Zwykle, grawitacyjnie zasilane dejonizatory mogą
    pracować na zasilaniu 2 metry słupa wody.

5. Należy zapewnić odpowiedni przepływ przez dejonizator, aby uniknąć "kanałowania" przez złoże żywicy, które będzie przyczyną słabej jakości oraz niskiej pojemności.

6. Wiele systemów odwróconej osmozy pracujących na ciśnieniu sieci wodociągowej ma wydajność określoną dla ciśnienia 3 bar. Jeśli ciśnienie zasilające jest niższe, zmniejszenie przepływu oraz jakości będzie
  wyraźne.

7. Należy regularnie wymieniać wkłady dejonizacyjne, najrzadziej co 6 miesięcy, dla zminimalizowania możliwości zakażenia bakteryjnego.

8. Zawsze po okresie braku aktywności należy spuścić pierwsze 2-3 litry wody do odpływu, np. po weekendzie, szczególnie gdy wody używa się w zastosowaniach krytycznych.

9. Dla zapewnienia efektywnej pracy miernika rezystywności, należy czyścić elektrody jego czujnika co 3-4 miesiące.

10. Nigdy nie wolno zamykać odpływu przesączu lub koncentratu z membrany odwróconej osmozy, jeśli jej zasilanie wodą jest wciąż otwarte. Gdy wylot przesączu jest zamknięty, wystąpi ciśnienie wsteczne, co 
  może spowodować rozerwanie membrany, czyniąc ją bezużyteczną. Podobnie nie należy nigdy zatrzymywać odbioru koncentratu podczas normalnej pracy, inaczej wystąpi osadzanie i blokowanie powierzchni 
  membrany.

11. Dla wydłużenia żywotności membrany odwróconej osmozy, należy zapewnić jej regularne płukanie i czyszczenie. Płukanie usuwa substancje osadzone lub wytrącone na powierzchni membrany.

12. Należy używać ultra-czystej aparatury (szklanej lub z tworzywa) do pracy z wodą ultra-czystą. W przypadku czułych technik analitycznych, pojemniki na próbki powinny być moczone w wodzie ultra-czystej
  przed użyciem. Naczynia szklane są zalecane, gdy jakość wody pod względem organicznym jest krytyczna.

Woda oczyszczona – klasyfikacja

Wodę używaną we współczesnym laboratorium można podzielić na cztery typy:

• ·Woda typu podstawowego
• ·Woda dejonizowana
• ·Woda laboratoryjna typu ogólnego
• ·Woda ultra-czysta

Woda typu podstawowego ma najniższy stopień czystości - normalnie ma przewodnictwo 1-50 μS/cm. Może być wyprodukowana samodzielnie przez słabo zasadowe żywice aniono-wymienne, lub przez odwróconą osmozę. Typowe zastosowania dla wody typu podstawowego obejmują płukanie szkła, zasilanie maszyn myjących oraz przygotowanie roztworów reagentów do celów ogólnych.

Woda dejonizowana typowo ma przewodnictwo od 1,0 do 0,1 μS/cm (tj. rezystywność od 1,0 do 10,0 Mom·cm), i jest produkowana przez dejonizację na złożu mieszanym przy zastosowaniu silnie-zasadowych żywic aniono-wymiennych. Jest używana do różnych celów, w tym do przygotowania standardów analitycznych i reagentów, rozcieńczania próbek, zasilania analizatorów klinicznych oraz przygotowania roztworów farmaceutycznych.

Woda laboratoryjna typu ogólnego nie tylko ma wysoką czystość w zakresie jonów, ale też niskie poziomy zawartości związków organicznych i mikroorganizmów. Typowa specyfikacja takiej wody to przewodnictwo <1,0 μS/cm (rezystywność >1,0 Mom ·cm), zawartość całkowitego węgla organicznego mniejsza niż 50 ppb oraz liczba bakterii poniżej 1 kolonii/ml. Woda tej jakości może być użyta do różnorodnych zastosowań, zawierających się od przygotowania reagentów i roztworów buforowych, do przygotowania podłoży do hodowli komórek i badań mikrobiologicznych. Woda typu laboratoryjnego może być wyprodukowana przez podwójną destylację lub przez systemy oczyszczania wody wykorzystujące kilka różnych technik. Woda osiągająca teoretyczne poziomy czystości w zakresie przewodnictwa, zawartości związków organicznych, liczby cząstek stałych i bakterii, może być otrzymana przez „polerowanie” wody, która została wstępnie oczyszczona przez dejonizację, odwróconą osmozę lub destylację.

Woda ultra-czysta jest wymagana do niektórych czułych technik analitycznych takich jak wysokosprawna chromatografia cieczowa, chromatografia jonowa oraz atomowa spektrofotometria adsorpcyjna. Ultraczysta woda apyrogenna jest używana do zastosowań takich jak kultury tkankowe oraz zapłodnienie in-vitro.

WODA WYSOKIEJ CZYSTOŚCI ( ULTRACZYSTA )

Woda jest podstawowym reagentem w laboratorium, który do niedawna był przyjmowany jako coś zupełnie oczywistego. A tak jak piękno, czystość wody zależy od obserwatora: jeśli konsument domowy traktuje wodę z kranu jako „czystą”, to naukowiec uważa ją za silnie zanieczyszczoną. Współczesne wymogi przemysłu,szczególnie w produkcji półprzewodników, stworzyły potrzebę uzyskiwania wody o bardzo wysokim stopniu czystości. Nowe ultra-czułe techniki analityczne rozwinięte do monitorowania tych procesów przemysłowych, same wymagają wody ultra-czystej. Powszechne jest wśród naukowców zajmowanie się pierwiastkami i związkami chemicznymi w zakresach stężeń części na miliard (ppb). Badania biotechnologiczne są często bardzo czułe na zanieczyszczenia wszelkiego typu, szczególnie na metale przejściowe oraz rozpuszczone związki organiczne. Wysoko sprawna chromatografia cieczowa (HPLC) wymaga ultra-czystej wody w wielu swoich zastosowaniach, głównie jako eluent. Naturalnie, np. badania śladowych zanieczyszczeń wymagają wody, która jest wolna od składników, które będą oznaczane.

Woda oczyszczona – metody otrzymywania

Powszechnie stosowanych jest siedem metod oczyszczania wody. Są to:

• Destylacja
• Dejonizacja
• Odwrócona osmoza
• Adsorpcja na węglu aktywnym
• Filtracja na mikroporowatych membranach
• Ultrafiltracja
• Foto-utlenianie

Destylacja

Destylacja to od dawna znana i stosowana metoda oczyszczania wody, w której woda jest ogrzewana do odparowania, a następnie para wodna jest kondensowana i zbierana. Sprzęt do destylacji jest względnie niekosztowny, ale zużywa bardzo dużo energii – typowo 1 kW energii elektrycznej na 1 litr wody wyprodukowanej. Koszt ten może być nie całkiem oczywisty – jeśli rachunki za energię elektryczną pojawiają się w budżecie kogoś innego! Zależnie od wykonania destylatora, woda destylowana może mieć rezystywność około 1 Mom ·cm, będzie także sterylna bezpośrednio po uzyskaniu, pod warunkiem użycia odpowiedniego wyposażenia do sterylności przystosowanego, ale nie pozostanie taka długo bez bardzo starannie przygotowanego przechowywania. Dodatkowo, lotne zanieczyszczenia takie jak dwutlenek węgla, krzemionka, amoniak oraz różnorodne związki organiczne zostaną „przeniesione” do destylatu. Destylacja produkuje wodę oczyszczoną powoli. Nie jest to proces „na żądanie”. Z tego powodu, woda musi być wcześniej przedestylowana i przechowana do późniejszego użycia. Jeśli pojemnik do przechowania nie jest wykonany z obojętnego materiału, jony oraz plastyfikatory z tworzywa zostaną wypłukane z pojemnika i zanieczyszczą wodę, oraz, jak to zostało zaznaczone wcześniej, bakterie dobrze się rozwijają w stojącej wodzie. Dla utrzymania sterylności, stosuje się sterylne butle magazynujące, a zbierana woda jest autoklawowana, ale gdy taka butla zostanie już otwarta, jest wystawiona na działanie bakterii i zanieczyszczenie rozpoczyna się ponownie. W regionach z twardą wodą destylatory wymagają częstego czyszczenia z użyciem kwasu, z powodu narastania kamienia, chyba że woda jest wcześniej wstępnie uzdatniona przez zmiękczanie lub odwróconą osmozę.

Dejonizacja

Dejonizacja jest szeroko stosowana do uzyskiwania wody oczyszczonej w laboratoriach „na żądanie”. Laboratoryjne dejonizatory w praktyce zawsze wykorzystują wkłady z żywicą jonowymienną mieszaną, które albo są zwracane do stacji regeneracji do ponownego „naładowania” po ich wyczerpaniu, lub po prostu wyrzucane. Dejonizacja działa poprzez wymianę jonów wodorowych na zanieczyszczenia kationowe, oraz jonów hydroksylowych na zanieczyszczenia anionowe wody zasilającej. Złoża żywicy jonowymiennej składają się z małych sferycznych ziarenek, przez które przechodzi woda zasilająca. Po pewnym okresie czasu, kationy i aniony zastąpią wszystkie aktywne miejsca wodorowe i hydroksylowe w żywicy, i wkład będzie wymagał wymiany lub regeneracji. Dejonizacja posiada wiele zalet względem destylacji w produkcji wody oczyszczonej. Po pierwsze, jest procesem „na żądanie” – woda jest dostępna wtedy, gdy jest potrzebna. Po drugie, przy użyciu żywicy o wysokim stopniu czystości, praktycznie całość związków jonowych zostanie usunięta z wody, dając maksymalną rezystywność 18,2 Mom ·cm (w 25°C). Drobne fragmenty materiału jonowymiennego mogą zostać wymyte z wkładu przez przepływającą wodę. Dlatego, gdy jest potrzebna woda wolna od zanieczyszczeń stałych, wymiana jonowa powinna być użyta w połączeniu z filtrami. Jako że bakterie rozwijają się szybko w stojącej wodzie, wkłady z żywicami mogą zostać zakażone, gdy nie są regularnie używane. Problem ten jest łagodzony przez częstą recyrkulację wody dla hamowania rozwoju bakterii lub przez regularną regenerację, ponieważ chemikalia regenerujące są jednocześnie silnymi środkami dezynfekującymi. Dejonizacja usunie tylko polarne związki organiczne z wody, a pozostałe rozpuszczone związki organiczne mogą zdegradować ziarna żywicy jonowymiennej, zmniejszając "pojemność" złoża. Gdy potrzebna jest woda czysta pod względem nieorganicznym i organicznym jednocześnie, kombinacja odwróconej osmozy z następującą po niej wymianą jonową jest szczególnie efektywna. Alternatywnie, zabezpieczający zmiatacz rganiczny może być umieszczony przed wymianą jonową, gdy wartości zanieczyszczeń organicznych w wodzie są wysokie. Istnieje wiele prób ominięcia ograniczeń dejonizacji i destylacji. W niektórych systemach destylacja poprzedza dejonizację – wkłady wytrzymują dużo dłużej, lecz problem bakterii pozostaje. W niektórych innych, dejonizacja poprzedza destylację – ale wtedy problem przechowywania i braku wody "na żądanie" pozostaje.

Odwrócona Osmoza

Odwrócona osmoza jest procesem, który omija wiele ograniczeń destylacji i dejonizacji. Dla wyjaśnienia odwróconej osmozy popatrzmy najpierw na osmozę. Jest to proces naturalny, występujący zawsze, gdy rozcieńczony roztwór jest oddzielony od roztworu stężonego przez membranę półprzepuszczalną. Woda, „napędzana” przez siłę wywołaną różnicą stężeń – ciśnieniem osmotycznym – przechodzi przez membranę z roztworu rozcieńczonego do roztworu stężonego. Przepływ wody trwa aż do takiego rozcieńczenia roztworu stężonego, że ciśnienie wsteczne zatrzyma dalszy przepływ przez membranę (równowaga osmotyczna). Jeśli ciśnienie większe niż ciśnienie osmotyczne zostanie przyłożone po stronie membrany o większym stężeniu, normalny przepływ osmotyczny zostanie odwrócony - woda przechodzi przez membranę z roztworu stężonego i jest w ten sposób pozbawiana zawartych w niej zanieczyszczeń. Jest to podstawowa zasada odwróconej osmozy (czasami nazywanej również hyperfiltracją). W praktyce, woda jest pompowana do ciśnieniowego zbiornika zawierającego spiralę lub zespół wydrążonych włókien wykonanych z membrany pół-przepuszczalnej. Woda oczyszczona przechodzi przez membranę tworząc „przesącz”. Zanieczyszczenia pozostają w pozostałej wodzie – zwanej „koncentratem” – która jest odprowadzana w sposób ciągły do kanalizacji. Obecne generacje kompozytowych cienkowarstwowych poliamidowych membran odwróconej osmozy usuwają 90-98% jonów nieorganicznych, wraz z praktycznie wszystkimi dużymi zanieczyszczeniami niejonowymi, oraz cząsteczki organiczne o ciężarze cząsteczkowym większym niż 100. Rozpuszczone gazy nie są usuwane. Odwrócona osmoza ma zdolność zabezpieczania systemu przed bakteriami i pirogenami. Jest często łączona z wymianą jonową w celu istotnego wydłużenia żywotności wkładów jonowymiennych, i otrzymania wody o niskiej zawartości zanieczyszczeń organicznych. Bezpośrednie pobieranie wody po odwróconej osmozie zapewnia źródło wody o niskiej zawartości bakterii. 

Węgiel aktywny media adsorpcyjne

Węgiel aktywny, przygotowany ze skorup orzechów kokosowych lub z węgla, usuwa chlor mechanizmem katalitycznym oraz rozpuszczone związki organiczne przez adsorpcję i często znajduje się w systemie oczyszczania wody w dwóch miejscach. Ponieważ cienkowarstwowe membrany odwróconej osmozy są niszczone przez nadmierne oddziaływanie wolnego chloru, oraz, w mniejszym stopniu, degradowane przez rozpuszczone związki organiczne, granulowany węgiel aktywny jest często umieszczany przed membraną RO dla usunięcia tego typu zanieczyszczeń. Filtry z granulowanym węglem aktywnym są także często umieszczane w pętli „polerującej” systemu oczyszczania wody dla usunięcia śladowych ilości rozpuszczonych związków organicznych, przed końcową wymianą jonową.

Woda nie natleniona

Wody zawierające stężenie tlenu mniejsze niż 2 mg/L, poziom uważany za minimalny do życia i rozmnażania organizmów wodnych.

Mikrofiltracja

Mikroporowate membrany filtracyjne stanowią fizyczną barierę dla przejścia cząstek stałych oraz mikroorganizmów, i mają absolutne selektywności zatrzymywania zawierające się od 1,0 mikrona do 0,1 mikrona; niektóre systemy wykorzystują „ultramikrofiltry” o selektywności zatrzymywania 0,05 mikrona. Większość rodzajów wody surowej zawiera koloidy, które mają niewielki ujemny ładunek elektryczny (mierzony potencjałem Zeta). Działanie filtracji może być poprawione przez użycie mikrofiltrów wykorzystujących zmodyfikowaną powierzchnię przegrody filtracyjnej, która przyciągnie i zatrzyma te naturalnie występujące koloidy, które są generalnie dużo mniejsze niż rozmiary porów w membranie filtra. Mikrofiltry o absolutnym wymiarze porów równym 0,2 mikrona są szeroko stosowane w systemach uzdatniania wody. Wyłapują one zanieczyszczenia, w tym cząstki węgla z wkładów adsorpcji związków organicznych, cząstki żywic z wkładów dejonizacyjnych, oraz bakterie. Istotne jest, aby rozważyć, gdzie w systemie umieszcza się filtr sub-mikronowy. W wielu systemach, filtr sub-mikronowy jest dodawany do punktu poboru wody wg zasady, że ostatnim filtrem, przez który przechodzi woda przed jej użyciem, jest filtr sub-mikronowy. Podejście takie wydaje się mieć sens, jeśli nie pamięta się, że bakterie mnożą się w wodzie stojącej i na mokrych powierzchniach. W filtrze submikronowym umieszczonym w „martwym” odgałęzieniu, poza pętlą recyrkulacji, bakterie mogą narastać poprzez membranę, uwalniając endotoksyny i bakterie po stronie za filtrem. Rozwiązaniem tego problemu jest umieszczenie filtra submikronowego w pętli recyrkulacyjnej w celu ciągłego usuwania bakterii z wody oczyszczonej. Filtry sub-mikronowe powinny także być umieszczone w krytycznych punktach poboru dla absolutnego zabezpieczenia, oraz w celu zapobieżenia zanieczyszczania systemu bakteriami dostającymi się tą drogą. Membrany mikroporowate są generalnie traktowane jako niezastąione w systemach oczyszczania wody, chyba że są zastąpione przez ultrafiltr.

Ultrafiltracja

Ultrafiltracja stosuje membranę bardzo podobną w zasadzie działania do odwróconej osmozy, poza tym że pory ultrafiltra są nieco większe: 0,001- 0,02 mikrona. Dla usunięcia pyrogenów pory ultrafiltra powinny mieć średnicę 0,002 mikrona lub mniej i powinny wykluczać przejście wszystkich cząsteczek o ciężarze cząsteczkowym 10 000 lub większych.Ultrafiltry mogą być zastosowane w podobny sposób do membran mikroporowatych, ale są bardziej efektywne, jeśli część wody zasilającej jest użyta do ciągłego opłukiwania membrany dla zminimalizowania narastania zanieczyszczeń i rozwoju bakterii. Przy takim zaprojektowaniu, ultrafiltracja jest doskonałą technologią dla zapewnienia stałej wysokiej jakości wody ultra-czystej, w odniesieniu do cząstek stałych, bakterii oraz pyrogenów.

Foto-utlenianie

Foto - oksydacja stosuje wysoko-intensywne promieniowanie ultrafioletowe dla niszczenia bakterii i innych mikroorganizmów, oraz do rozbicia i zjonizowania cząsteczek wszelkich związków organicznych w celu ich następnego usunięcia przez wkłady z żywicami jonowymiennymi. Promieniowanie w 254 nm ma najsilniejsze działanie bakteriobójcze, podczas gdy promieniowanie o krótszej długości fali jest najbardziej efektywne w utlenianiu związków organicznych.

Monitoring wody

Proces stałego kontrolowania jakości wody poprzez pobieranie prób i ich analizę automatyczną lub ręczną.

Zanieczyszczenie wody

Obecność w wodzie wystarczającej ilości szkodliwych i dających się wykryć składników które obniżają jakość wody.

Recykling wody

Ponowne użycie wody do tego samego lub innych procesów, po pewnym stopniu oczyszczenia tej wody.

Zanieczyszczenie

Związek w stężeniu wystarczająco wysokim aby zagrozić życiu ludziom i organizmów.

Zasoby wód podziemnych

Ilość wód podziemnych traktowanych jako surowiec, wyrażana najczęściej w jednostkach objętościowych na jednostkę czasu, zawarta w zbiorniku wód podziemnych, zlewni wód podziemnych lub innej jednostce hydrogeologicznej. Ponieważ wody podziemne w odróżnieniu od innych surowców znajdują się przeważnie w ruchu i są odnawialne, ocena ich zasobów (ustalanie zasobów wód podziemnych) zarówno ilościowa jak i jakościowa dokonywana jest dla określonego czasu i na podstawie danych z okresu wieloletniego. Najogólniejszy podział z. w. p. wynika ze sposobu ich występowania i powstawania (zasoby naturalne, zasoby sztuczne) oraz ich dynamiki (zasoby odnawialne, dynamiczne, zasoby statyczne). W zależności od rodzaju i zakresu ich rozpoznania rozróżnia się zasoby dyspozycyjne i zasoby eksploatacyjne. O wielkości zasobów decydują: rozmiary zbiornika wód podziemnych (rozprzestrzenienie i miąższość) i jego położenie względem utworów otaczających, parametry hydrogeologiczne utworów wodonośnych oraz warunki zasilania zbiornika. [Słownik hydrogeologiczny, PIG 2002, Warszawa]

Zdrój

Pod nazwą z. rozumie się w języku polskim zarówno ujęte źródło jak i otwór hydrogeologiczny (studnię), szczególnie z samowypływem, a także punkt zaopatrzenia w wodę, zwłaszcza publiczny. [Słownik hydrogeologiczny, PIG 2002, Warszawa]

Zeolity Złoża Crystal-Right

Zeolity tworzą się od  początku istnienia ziemi. Są to naturalne krzemiany glinowo-sodowe. To jest sposób w jaki natura sama uzdatnia wodę. Water -Right używa dwa rodzaje zeolitów do procesu uzdatniania wody.

 Zeolit  CR100                                                       

 BIAŁY ZEOLIT (CR-100) firmy Water-Right jest najbardziej trwałym z produkowanych minerałów. Biały zeolit podnosi poziom pH w kwaśnej wodzie, oraz zmniejsza twardość wody i poziom żelaza i manganu. Woda z mniejszym pH jest bardziej żrąca od wody z wyższym lub neutralnym pH.

Zeolit CR200

 NIEBIESKI ZEOLIT (CR-200) firmy Water-Right jest rodzajem, wysoko wydajnego minerału używanego do zmniejszenia twardości wody i zawartego w niej poziomu żelaza i manganu. Dodatkowy wysiłek związany z produkcją tego produktu zapewnia największą wydajność w zmiękczaniu wody. Wysoka jakość tego produktu jest możliwa przez to, że posiada on zdolność wysokiej filtracji i wypłukiwania.

Żywa woda powstała w polskich laboratoriach NanoWoda 
Woda, która nie zamarza w temperaturze -60 stopni Celsjusza i wrze w 160 stopniach, a do tego może rozpuścić w sobie nawet olej - unikalną metodę wytwarzania wody o takich właściwościach udało się wypracować prof. Wiesławowi Strękowi i Zdzisławowi Oszczędzie z firmy Nantes. Twórcy nazywają ją nano_wodą; już została wykorzystana w kosmetologii. 

"Nasza woda może mieć oprócz kosmetologii jeszcze mnóstwo innych zastosowań. Może służyć np. do produkcji ultrastabilnych betonów, czy do zwiększenia zawartości bakterii w jogurtach. Olbrzymie możliwości widzimy przy zastosowaniu jej w procesach chemicznych, medycynie i farmacji przy produkcji leków" - przekonuje prof. Wiesław Stręk.

Jak mówi, taką wodę znały już nasze babcie. "Nazywały ją żywą lub zdrową. Kiedy do mycia włosów stosowały wodę po śniegach lub po burzy, używały właśnie podobnej cieczy" - przypomina profesor. Jak dodaje, zbliżone właściwości posiada również woda w stanie nadkrytycznym, uzyskiwana w wysokich ciśnieniach i wysokich temperaturach. "Nam udało się uzyskać taką wodę w zwykłej temperaturze i ciśnieniu" - dodaje naukowiec.

W zwykłych warunkach cząsteczki H20 tworzą klastery - układy złożone z nawet 1000 cząsteczek wody. Klastery te da się rozbić na niewielkie, uporządkowane grupy - tzw. nanoklastery, np. za pomocą wyładowań elektrycznych, przez co zmieniają się niektóre właściwości substancji. Pojedyncza cząsteczka wody ma 1 nm średnicy - stąd wywodzi się nazwa NANOwody.

"Nanowoda jest o wiele lepszym rozpuszczalnikiem niż woda zwykła - zapewnia Wiesław Stręk. - Rozpuszczalność gazów i soli jest aż o 50 procent większa. Dzięki deklastracji zmniejsza się również pH. Taka woda wygląda i smakuje tak samo, jak zwykła, a picie jej jest wskazane".

"Obróbka wody polegać może na wyładowaniach elektrycznych lub umieszczeniu cieczy w polu magnetycznym. Teraz pracujemy nad techniką obróbki wody za pomocą zimnej plazmy" - wyjaśnia uczony. Dodaje, że proces produkcji nie jest czasochłonny i może być procesem ciągłym. Poddany może być jej nawet płynący strumień wodny.

Dzięki rozbitym klasterom nanowoda staje się lepszym i bardziej skutecznym nośnikiem substancji odżywczych niż zwykła woda. Stąd pomysł na zastosowanie nanowody w produkcji kosmetyków. Nanolaboratorium Nantes jako pierwsze w Polsce wykorzystało możliwości nanowody w kosmetologii, wprowadzając na rynek serię kosmetyków Nantes.

Dzięki nanowodzie możliwe jest w nich stosowanie mniejszej ilości wody niż w dotychczasowych kosmetykach. Gabinety będą miały w swojej ofercie zabiegi z zakresu kosmetyki, dermatologii, medycyny estetycznej oraz stomatologii. Wszystkie zabiegi będą wykorzystywały kosmetyki z NANOwodą.

Polskie nanolaboratorium Nantes zostało nagrodzone złotym medalem za opracowanie unikalnej na skalę światową metody pozyskiwania nanowody podczas 58 Światowych Targów Wynalazczości, Badań Naukowych i Nowych Technik "Brussels Innova 2009".

Źródło PAP - Nauka w Polsce

Crystal-Right jest zeolitem, który może zmiękczać wodę, usuwać żelazo, mangan i małe ilości H2S. Także może wchłonąć amoniak i podnieść poziom pH. 

Crystal-Right może także przefiltrować zanieczyszczenia organiczne, oraz wychwycić nieorganiczne i nierozpuszczalne.

Zeolity są naturalnymi kryształami krzemianu glinu produkowanego w małych ilościach  przez naturę. Ich porowata krystaliczna struktura posiada unikalna możliwość wchłaniania i zachowywania różnorodnych jonów metalu. Jednakże, w stanie naturalnym zeolity posiadają własne zanieczyszczenia, które limitują wymianę jonów.

Na początku lat 20-dziestych, syntetyczne zeolity były stworzone głównie w celu uzdatniania wody. Technologia tego procesu bardzo się rozwinęła od tamtego czasu. Aktualnie zeolity mogą być produkowane jako wolne od zanieczyszczeń, i w kilku różnych odmianach. Zeolity Crystal-Right były w szczególności wynalezione do uzdatniania wody gruntowej. Ponadto produkt ten  ma doskonałe rezultaty w poprawianiu poziomu pH, zmiękczaniu i usuwaniu żelaza, manganu i amoniaku.
Crystal-Right różni się od innych produktów filtrujących tym, ze żelazo i mangan są usuwane poprzez wymianę jonów. Dlatego żelazo i mangan nie muszą być utlenione przed zastosowaniem. Jeśli żelazo i mangan pojawią się w nierozpuszczonej formie, Crystal-Right będzie działał jako naturalny filtr. 

Inne ważne cechy:

• pH: Crystal-Right podnosi poziom pH wód lekko kwaśnych powyżej pH 5,5 poprzez pochłonięcie kwaśnego wodoru (H+). Później H+ jest uwolniony i wypłukany w solance.

Regeneracja i wypłukiwanie 

Kryształy Crystal-Right są regenerowane przez chlorek sodowy (lub chlorek potasowy) w ilości, która może być aż 30% mniejsza niż zmiękczająca żywica. Po wypłukiwaniu, najdrobniejsze kryształy są na górze, a najgrubsze na dole. Dlatego tak posortowany środek zapewnia doskonałą filtrację dla cząstek w zawiesinie. Rezultaty są porównywalne z filtrami piaskowymi.

•  Chlorowanie

Chlor nie wpływa na Crystal-Right i może być używany podczas regeneracji, żeby wyeliminować problemy z bakteriami 

Specyfikacja zastosowania złoża zeolitowego Crystal Right 
 

Jak we wszystkich środkach do uzdatniania wody, ważne są odpowiednie specyfikacje i utrzymanie dla właściwego działania Crystal-Right. 

Woda powinna wynosić co najmniej 80 cząsteczek na milion. Brak TDS może spowodować rozkład podstawowej struktury Crystal-Right , która może przyjąć galaretowatą postać. Jeśli w wodzie jest mniej niż 80TDS, żywotność Crystal-Right jest nie większa niż dwa lata. Poziom pH poniżej 4,5 może mieć ten sam efekt, dlatego unikać trzeba chemicznego czyszczenia środkami o bazie kwasowej.

Wymagana jest minimalna twardość wody na poziomie 51 mg/L CacO3 lub 2,9 oN żeby umożliwić wymianę jonów w metalu i manganie.

Zbiorniki muszą mieć średnicę o wielkości co najmniej 10 cali i obszar co najmniej 0,5 stóp kwadratowych.  Wymagana  jest  również  minimalna  ilość  28,3 litra tego środka (1 stopa sześcienna).

Zlewnia

Obszar, z którego wody spływają do odbiornika wodnego rzeka, jezioro.

Rozpuszczalność wodna

Maksymalne możliwe stężenie związku chemicznego rozpuszczonego w wodzie.

Zbiornik do przetrzymywania wody

Zbiornik wodny do przechowywania odpadów ciekłych zaprojektowany w celu osiągnięcia pewnego stopnia oczyszczania biochemicznego.

System dostarczania wody

Zbieranie, oczyszczanie, przechowywanie oraz dystrybucja wody ze źródła do konsumenta.

Zwierciadło wody

Powierzchnia wody gruntowej w glebie.

Studnia

Głębokie zagłębienie wybudowane w celu osiągnięcia zasobów wody gruntowej.

Mokradło

Powierzchnia nasycona wodami powierzchniowymi lub gruntowymi, z roślinnością zaadoptowana do życia w takich warunkach glebowych.

Potencjał Zeta

Pomiar elektrokinetyczny, który może być użyty do kontrolowania procesu koagulacji.

Strefa wysycenia

Obszar w glebie poniżej poziomu zwierciadła wody, w którym wszystkie pory są wypełnione woda. Woda w strefie wysycenia to woda gruntowa.

Zooplankton

Maleńkie zwierzęta wodne zjadane przez ryby.

Zanieczyszczenia wody (woda jako rozpuszczalnik)

Unikalne zdolności wody do rozpuszczania, do pewnego stopnia, prawie każdego związku chemicznego oraz do podtrzymywania praktycznie każdej formy życia, oznaczają jednocześnie, że źródła zasilania wodą zawierają ogromną gamę zanieczyszczeń. Główne kategorie zanieczyszczeń znajdowanych w wodzie surowejsą następujące:

• Zawiesiny cząstek stałych, w tym koloidy
• Rozpuszczone sole nieorganiczne
• Rozpuszczone związki organiczne
• Mikroorganizmy
• Pirogeny
• Rozpuszczone gazy

Zawiesiny stałe

Zawiesiny w wodzie składają się z zanieczyszczeń mulistych, brudu z rurociągów oraz koloidów. Cząsteczki koloidalne, które mogą być pochodzenia organicznego lub nieorganicznego – nie są ani zawiesiną, ani roztworem - powodują wzrost mętności wody. Stopień zanieczyszczenia koloidalnego może być określony za pomocą badania indeksu blokowania (FI – fouling index) , w którym mierzona jest szybkość blokowania się standardowego filtra, lub za pomocą turbidymetrii. W metodzie turbidymetrycznej – która określa całkowitą zawartość stałych zawiesin w wodzie promień światła jest przepuszczany przez wodę i mierzona jest część światła rozproszona na cząsteczkach zawiesin. Cząsteczki zawiesin mogą zablokować membrany odwróconej osmozy oraz kolumny analityczne o małych średnicach, jak również wpływać na pracę zaworów oraz czujników. Z tego względu 10-cio lub 20-to mikronowy filtr wstępny jest często używany jako pierwszy składnik systemy oczyszczania wody w celu odfiltrowania większych cząstek. Mniejsze cząstki mogą być następnie usunięte przez odwróconą osmozę, filtrację sub-mikronową lub ultrafiltrację.

Zanieczyszczenia śladowe

Choć rezystywność służy jako doskonały wskaźnik jakości jonowej wody o wysokiej czystości, nie jest ona wystarczająca w pewnych krytycznych zastosowaniach. W Przypadkach, gdy poziom poszczególnych zanieczyszczeń musi być mierzony w częściach na miliard lub niżej, stosuje się takie techniki analityczne jak chromatografia jonowa, spektrofotometria absorpcji atomowej w piecu grafitowym i plazmową spektrometrię masową ze sprzężeniem indukcyjnym.

Zadania systemu wody ultra-czystej (w zakresie mikrobiologii) są następujące:

1. Usunąć bakterie obecne w wodzie zasilającej.
2. Uniemożliwić bakteriom przeniknięcie do systemu i ponownego jego zakażenie.
3. Zahamować rozwój bakterii w systemie.
4. Zapewnić, że w wodzie wyprodukowanej nie ma bakterii.

Bakterie są jednokomórkowymi organizmami, których liczba rośnie w sposób wykładniczy, dobrze rozwijają się w stojącej wodzie, i mogą być obecne na różnych powierzchniach i w powietrzu. Potrafią przetrwać i rozwijać się w różnorodnych środowiskach, w tym w rozpuszczonych związkach organicznych i nieorganicznych. Bakterie przetwarzające żelazo, siarkę oraz azot, są dobrymi przykładami organizmów wykorzystujących dostępne media. Bakterie łatwo rozwijają się w systemach wody ultra-czystej. Bakterie przenikną do niezabezpieczonego systemu oczyszczania wody z wody zasilającej, przez wszelkie „dziury” w systemie, lub przez punkty poboru wody oczyszczonej. Już w systemie, niektóre bakterie potrafią wydzielić lepką polimeryczną substancję, która przykleja je do powierzchni zbiorników magazynowych, wkładów dejonizacyjnych, rurociągów i w „ukrytych” miejscach takich jak zawory kulowe. Bakterie mogą być zwykle wykryte i policzone przez przefiltrowanie próbki wody przez filtr 0,45 mikrona i hodowlę filtra z bakteriami na odpowiedniej pożywce przez kilka dni. Liczba bakterii jest określana w jednostkach tworzących kolonię na mililitr (CFU/ml) . Bakterie mogą być zniszczone przez środki dezynfekujące takie jak nadtlenek wodoru, podchloryn i wodorosiarczyn. Gdy jednak bakterie zostaną zniszczone, ich polimeryczne wydzieliny oraz lipopolisacharydowe fragmenty komórek pozostają i mogą wywołać problemy, jeśli nie zostaną również usunięte. Pyrogeny , nazwa nadana fragmentom błony komórkowej bakterii, oznacza „wywołujące gorączkę”. Gdy woda zawierająca pyrogeny zostanie wstrzyknięta ssakom, wystąpi wzrost temperatury ich ciała. Dlatego woda typu farmaceutycznego musi być apyrogenna. Stwierdzono także, że pyrogeny mają niekorzystny wpływ na eksperymenty z kulturami tkankowymi. Pyrogeny są wykrywane albo przez wstrzykiwanie próbki wody specjalnie hodowanym królikom i monitorowanie ich na wzrost temperatury, albo przez test LAL (Limulus Amoebocyte Lysate) , czuły test na wykrywanie bardzo niskich poziomów endotoksyn.

Zmiany jakości wody surowej

Odmiennie od innych surowców, źródła wody surowej mają zmienną jakość zależnie od regionu geograficznego i zależnie od pory roku. Woda uzyskiwana z naturalnych źródeł powierzchniowych, na przykład, zwykle ma niskie TDS i jest względnie miękka, ale ma wysokie stężenie zanieczyszczeń organicznych, w dużej części koloidalnych. Przeciwnie, woda ze źródeł podziemnych ma generalnie wysokie TDS i poziom twardości, ale niską zawartość związków organicznych. Sezonowe wahania jakości wody są najbardziej widoczne w wodach powierzchniowych. Podczas miesięcy jesiennych i zimowych, opadłe liście i gnijąca roślinność uwalniają duże ilości materii organicznej do strumieni, jezior i innych zbiorników. W rezultacie, stopień zanieczyszczenia organicznego w wodach powierzchniowych – jak wskazują wartości OA – osiąga szczyt w styczniu i lutym, i spada do minimum w lipcu i sierpniu. Jakość i charakterystyka zasilania wodą surową ma ważny wpływ na wymaganą technologię oczyszczania wody.